Cvijić, Jovan - PSIHIČKE OSOBINE JUŽNIH SLOVENA
Mi ćemo redom proučiti ova četiri tipa. U pogledu varijeteta i grupa zadržaćemo se naročito na dva tipa, na dinarskom i na centralnom, imajući za cilj da damo ideju o metodi koju
Varijeteti dinarskog tipa. — U prostranoj dinarskoj zoni se razlikuju dva psihička varijeteta, severni i južni, i prvi se uglavnom poklapa sa šumskim i zelenim pojasom planinskih strana ove zone, a južni zauzima
Ova dva varijeteta su vezana za dve oblasti, koje se geofizički a naročito klimski znatno razlikuju: za šumski travni i zeleni pojas sa
U oblasti severnog varijeteta sela su znatnim delom u šumama; naseljavanja poslednjih vekova vršena su u šumama, u krčevinama.
Međutim sela južnog varijeteta su u golom zemljištu, redovno vezana za karsne oblike (vrtače, uvale, karsna polja), ograničene na mali prostor,
Ima znatnih razlika i u društvenoj strukturi i u zanimanju između ova dva varijeteta. Severni varijetet je najbolji predstavnik svih dinarskih psihičkih osobina, a u južnom varijetetu su one neravnomerno
ili preinačene; osim toga su psihičke osobine unekoliko različne i u pojedinim etničkim grupama severnoga i južnoga varijeteta.
Sve te prilike i preinačenja i velike razlike između severnog i južnog varijeteta najbolje će se videti na poprečnom etnografskom profilu od Beograda do Boke preko Veternika, koji prolazi kroz veliku
U severnom, zelenom, pojasu ćemo razlikovati četiri psihička varijeteta: šumadijski, erski, muslimanski i bosanski. Južni pojas obuhvatamo u celini kao jedan, jadranski, varijetet.
Pre nego što opišemo psihičke osobine ovog varijeteta ukažimo na neke od ovih promena. Promena geografske sredine. — U doba oslobođenja, u početku XIX veka, najveći deo
njega se konstatuju jedino premeštanja iz jednog planinskog predela u drugi, ali je to bilo među ljudima istog psihičkog varijeteta.
Ipak ima u ovom prostranom predelu više podgrupa erskog varijeteta, čije su osobine modifikovane razlikama u geografskoj sredini ili pod uticajem susednih tipova (jadranskog i