Cvijić, Jovan - PSIHIČKE OSOBINE JUŽNIH SLOVENA
“ Nacionalna svest i nacionalna zadaća. — Značajno je da svi dinarski Srbi, od onih u severnoj Hrvatskoj, na granici Kranjske, pa do skadarskih Srba, poznaju najglavnije događaje iz srpske istorije koji se narodnim pesmama i pričama prenose s
Ona je vrlo živa kod svih dinarskih Srba do granice Kranjske, pa čak i izvan dinarskih oblasti. Ova tako visoka narodna svest još se više razvila za vreme Turaka.
S ovom se poslednjom vezuje unekoliko stanovništvo karsne Kranjske, koje je u stvari prelazna grupa između jadranskog varijeteta dinarskog tipa i alpijskog varijeteta panonskog tipa.
Slovenci su bili naselili pored alpijske Kranjske i veliki deo civilne Hrvatske (varaždinski, zagrebački i križevački srez) i Slavonije, gde su se izmešali sa starim
Nailazi se i na naseljene balkanske Srbe koji su primili katoličku veru. Malobrojni su doseljenici sa zapada, iz Kranjske i Štajerske. Stanovništvo, koje je gotovo sve katoličko, govori kajkavskim dijalektom.
Pupin, Mihajlo - Sa pašnjaka do naučenjaka
Kos je, kao i svaki drugi Slovenac, a naročito onaj iz Kranjske, pesnički gledao sve fizičke pojave. Zato je rado slušao moje priče o mom verovanju da su zvuk i svetlost samo