Cvijić, Jovan - PSIHIČKE OSOBINE JUŽNIH SLOVENA
i križevačkog, govore takođe kajkavskim dijalektom, koga uostalom nestaje pred štokavskim, koji se širi kao književni srpsko-hrvatski jezik. Kajkavski se dijalekat još dobro održao u Kranjskoj, u okolini Trsta, u Štajerskoj i u Koruškoj.
bile su glavni povod zajedničkih književnih, nacionalnih i političkih manifestacija koje su se docnije javljale. Književni jezik i književnost postali su zajednički Srbo-Hrvatima naročito od početka XIX veka.
Kad se izuzmu neki arhaični oblici, jezik dubrovačke književnosti je isti onaj koji je u XIX veku usvojen kao književni srpsko-hrvatski jezik. Ova je akcija počela već krajem XVIII veka.
On se trudio da uvede narodni jezik kao književni namesto oblasnih dijalekata i namesto jezika tadašnje srpske književnosti, u kome su prevlađivali ruski elementi.
On je upotrebio za srpski književni jezik govor zapadne Srbije, jezik Jadra. To je štokavski dijalekat skoro isti sa hercegovačkim. Oko 1830.
Oko 1830. godine Ljudevit Gaj je uveo kod Hrvata štokavski dijalekat kao književni jezik. Ljudevit Gaj je bio, kao i mnogi njegovi saradnici, poreklom iz Zagorja, iz oblasti severozapadno od Zagreba, gde
godine, obrnula se u suprotnom smislu. Posle nekih ustezanja, Bugari nove Bugarske usvojiše za svoj književni jezik jedan dijalekat koji ih je najviše udaljavao od Srba.
U isto doba javila se u novoj državi velika figura Vuka Karadžića, koji je, napuštajući stari slovensko-ruski književni jezik, digao narodni jezik na visinu književnog i stvorio potpuno fonetsku azbuku.
Hercegovački dijalekat je kod Srba usvojen kao književni jezik. Mnogi među najistaknutijim predstavnicima srpskog naroda su rodom iz Bosne i Hercegovine.
Njihov književni jezik nije tako raznolik i tako bogat kao beogradski, ali on ima osobito prijatan akcenat i milozvučan — osobine koje
U toku XIX veka Dubrovnik je uvek imao po jedan književni glasnik; on je dao niz književnika i naučnika koji čine čast narodu.
činili stalež trgovaca; crkva i sveštenstvo su bili grčki; grčki je jezik bio jezik crkve i trgovaca; to je bio jedini književni jezik koji je izazivao velike uspomene, uspomene na Vizantiju i Jeladu.
Trebješanin, Žarko - PREDSTAVA O DETETU U SRPSKOJ KULTURI
419. ⁹ Ivanišević, F., Poljica (1905, Književni krug, Split 1987, s. 613—614; Bujanović, „Praputnik u Hrvatskoj“, ZNŽOJS, 1, 1896, s. 234. ¹⁰ Mijatović, S. M.
23. ¹⁵ Đorđević, T. R., „Kosa u devojaka“, Književni sever, 11, Subotica, 1935, s. 245. ¹⁶ Bogišić, V., isto, s. 295; Trojanović, S., „Momčanik“, SKG, 1, 1903, s.
R., „Kletve“, Karadžić, 1, Aleksinac 1899. ²⁴ Prodanović, J., „Kletva u našoj narodnoj poeziji“, Književni sever, 4, Subotica 1928; Atanasijević, Ksenija, „Kletva u našim narodnim umotvorinama“, Jugoslovenska rasvit, 3,
Đorđević, T. R., „Kosa u devojaka“, Književni sever, Subotica 1935. Đorđević, T. R., „Čime se sve čovek može zameniti“, Južni pregled, 3, Skoplje 1932. Đorđević, T.
Petrović, P. Ž., „Izbor mladenaca za stupanje u brak u našem narodu“, Književni sever, 11, Subotica 1933. Petrović, P. Ž., „Krsno ime“, u: O krsnom imenu (Zbornik), Prosveta, Beograd 1985. Pećo, Lj.
Prodanović, J., „Kletva u našoj narodnoj poeziji“, Književni sever, 4, Subotica 1928. Prop, V. J., „Ritualni smeh u folkloru (povodom bajke o Nesmejanki)“, Književna kritika, 6,
Danojlić, Milovan - NAIVNA PESMA
Dečja književnost nije istovetna sa književnom umetnošću u običnom smislu reči, iako u nju spada; u nju ne idu svi valjani književni tekstovi dostupni ili preporučljivi deci, o lošim da i ne govorimo; nije dovoljno da su tvorevine dečje književnosti
I doista, čisto dečja književnost nevažan je, niži, primenjeni književni posao. Što se tiče onih vrednijih ostvarenja, njih rado čitaju i odrasli: ona se, dakle, ponovo uključuju u Književnost,
Strogo govoreći, književni ukus dečje publike jedva da i postoji; taj ukus je nerazvijen i kod najvećeg broja odraslih osoba, pa bi bilo
odustane od vrhovne, dakle neostvarive punoće, kad se povuče iz podneblja u kome su, čini se, jedino mogući ozbiljni književni napori, kad joj se neposredno poetsko osmišljavanje učini privlačnije od svih visina do kojih bi mogla dopreti —
na Ćopićevom slučaju valjalo ispitati poetsku i književnu vrednost samog tog iskustva, i sadržaj uputstava što ih jedan književni talenat od detinjstva prima.
Duh parodije provlači se kroz sve što je Radović ostavio; svaki izrazitiji književni efekat, svaki neobičniji obrt, ima, kod njega, prizvuk lakrdije.
OD DUŠANA RADOVIĆA Sreo sam ga početkom pedesetih godina, u trenutku kad je na pozornicu stupao jedan novi književni naraštaj, koji će u velikoj meri obeležiti našu posleratnu književnost.
Skerlić, Jovan - ISTORIJA NOVE SRPSKE KNJIŽEVNOSTI
I SLOVENSKI ROMANTIČARI 163 UJEDINjENjA OMLADINA SRPSKA 166 OMLADINSKA IDEOLOGIJA 169 LISTOVI, ČASOPISI I ALMANASI 171 KNjIŽEVNI UTICAJI 174 KNjIŽEVNE IDEJE 175 KULT NARODNE POEZIJE 177 OSNIVANjE STALNIH NARODNIH POZORIŠTA 179 JEZIK I
IDEJE SEDAMDESETIH GODINA 267 UTICAJ POLITIČKIH PRILIKA 269 SRBIJA POSTAJE DUHOVNO SREDIŠTE 270 ČASOPISI 272 KNjIŽEVNI RAZVITAK 274 JAKOV IGNjATOVIĆ 276 MOLOVAN Đ. GLIŠIĆ 281 LAZA K. LAZAREVIĆ 285 JANKO M.
DANAŠNjE SRPSKE KNjIŽEVNOSTI 345 POEZIJA 346 PRIPOVETKA I ROMAN 348 DRAMA 349 KNjIŽEVNA KRITIKA 350 KNjIŽEVNI JEZIK I STIL 351 1) PESNICI 352 JOVAN DUČIĆ 353 MILAN RAKIĆ 355 STEVAN M.
MILIĆEVIĆ 373 JELENA DIMITRIJEVIĆ 374 ISIDORA SEKULIĆ 375 MILICA JANKOVIĆ 376 3) DRAMATIČARI 377 4) KNjIŽEVNI KRITIČARI 379 BOGDAN POPOVIĆ 380 SLOBODAN JOVANOVIĆ 382 PAVLE POPOVIĆ 383 BRANKO LAZAREVIĆ 384 POZORIŠNI I UMETNIČKI
u Preodnici predavanje 3načajnost dubrovačke književnosti i tvrdi da su Srbi, još u XVIII veku, trebali usvojiti, kao književni jezik, jezik kojim su pevali dubrovački pesnici.
relativno mlada i još nepotpuno razvijena u svima granama, ipak se u njoj mogu opaziti i obeležiti određeni duhovni i književni pravci.
Književne pojave i književni radnici mogu se grupisati po glavnim književnim pravcima i glavnim idejama kojih su se držali.
ona dobro pokazuju »kako bi se prema starome srpskoslovenskom književnom jeziku (da nije bilo prekida) srpski narodni književni jezik razvijao« (Stojan Novaković).
Ruski prosvetni i književni uticaj na Srbe počinje još pre XVIII veka. Iako su prostorom bili toliko razdvojeni, Srbi i Rusi bili su u verskoj
stariji srpskoslovenski jezik i da se usvojio ruskoslovenski crkveni jezik, pa čak počeo se primati i čisto ruski književni jezik.
1781. postao je ruski konzul u Napulju, sa vojnim činom potpukovnika. Naskoro zatim umro je u Beču. Glavni književni rad njegov je njegova mala istorija srpskog naroda, koja je 1765.
koji je napisao za svoga sina, sa roditeljskom nežnošću i iskrenom pobožnošću, sa nečim toplim i intimnim u tonu. KNjIŽEVNI RAD. — Zaharija Orfelin je jedan od najranijih književnih pesnika srpskih. 1761.
Obradović, Dositej - PISMO HARALAMPIJU
celoga naroda jeziku pišu, onda prosveštenije razuma i svet učenija ne ostaje samo pri onima koji razumevaju stari književni jezik, no prostire se i dostiže i do seljana, prepodavajući se najprostijemu narodu i čobanom, samo ako znadu čitati.
Koliko je oni(h) koji imadu vreme i sposob za naučiti stari književni jezik? Vrlo malo! A opšti prosti dijalekt svi znadu i na njemu svi, koji samo znadu čitati, mogu razum svoj prosvetiti,
Popović, Jovan Sterija - IZABRANE KOMEDIJE
Ka ovom dođe da su svi narodi ostavili čauše, a kod nas se sad tek pojavljuje čauš književni.
ŠALjIVAC: Koji toliko većma čauško ime zaslužuje, koliko više g ŠALjIVAC: Koji toliko većma čauško ime zaslužuje, koliko više g
Kapor, Momo - BELEŠKE JEDNE ANE
Na kraju, evo te knjige koja će konačno pokvariti vaš odnegovani književni jezik. Dva bela medveda iz Zoološkog vrta i ja tonemo u zimski san. Toliko mi se spava, nemate pojma!
Primetih sasvim slučajno da me prati u stopu. Nije mi promaklo da je više puta na brzaka sklanjao neki književni list kada bih iznenada naišla. Ponekad je čitao čak i francuske novine pomažući se malim džepnim rečnikom.
Crnjanski, Miloš - Lirika Itake
Bio je slab, nežnog zdravlja. Posle te posete, mene su uzeli, nominalno, i za člana redakcije časopisa Književni jug, jer smo imali nameru da se redakcija, sad, posle rata, preseli u Beograd.
Monahinja Jefimija - KNJIŽEVNI RADOVI
KNjIŽEVNOSTI Antologija SRPSKE KNjIŽEVNOSTI Monahinja Jefimija KNjIŽEVNI RADOVI „Antologija srpske književnosti“ je projekat digitalizacije klasičnih dela srpske
Originalno izdanje dela nalazi se na Veb sajtu www.ask.rs. 2009. Antologija SRPSKE KNjIŽEVNOSTI Monahinja Jefimija KNjIŽEVNI RADOVI Sadržaj TUGA ZA MLADENCEM UGLjEŠOM 2 MOLjENjE GOSPODU ISUSU HRISTU 4 POHVALA SVETOM KNEZU LAZARU 6
RADOVI Sadržaj TUGA ZA MLADENCEM UGLjEŠOM 2 MOLjENjE GOSPODU ISUSU HRISTU 4 POHVALA SVETOM KNEZU LAZARU 6 KNjIŽEVNI RADOVI TUGA ZA MLADENCEM UGLjEŠOM Malije ikoni, i velik dar, imušti i presveti obraz Vladičnji i prečistije
Knežević, Milivoje V. - ANTOLOGIJA NARODNIH UMOTVORINA
izrazi su nasušna potreba našeg govora, bez kojih on ne bi mogao da bude ni moćno izražajno sredstvo, ni značajan književni tvorački činilac.
Karadžić, Vuk Stefanović - SRPSKE NARODNE PRIPOVJETKE
U Beču o Sreteniju 1852. Vuk Stef. Karadžić. 2. OGLAS ANE KARADžIĆ ZA „SRPSKE NARODNE PRIPOVIJETKE”, 1869 KNjIŽEVNI OGLAS. „SRPSKE NARODNE PRIPOVIJETKE” KOJE JE SKUPIO I NA SVIJET IZDAO VUK STEF. KARADžIĆ. (Drugo umnoženo izdanje.
Obradović, Dositej - ŽIVOT I PRIKLJUČENIJA
od vere esap — račun želajem — željen žestoč — žestok, oštar žitelj — stanovnik žitije — život, biografija (kao književni oblik) zabataljen — zapušten zabvenije — zaborav zagroziti se — zgroziti se zadovlesostvoren — zadovoljen
Velmar-Janković, Svetlana - DORĆOL
ujutru, prenapregnut, i odmah kreće uzbrdo, uz padinu, prema Univerzitetu i centru grada gde je nekada bio „Srpski književni glasnik“. Gospodar Jovan stiže u podne: tako se razmimoilaze. Imali bi, zaista, o čemu da progovore.
Petković, Novica - SLOVENSKE PČELE U GRAČANICI
Sada je dovoljno reći da je naša dosetka u suštini književni tekst, i mi ćemo se već suočiti sa jednim od najozbiljnijih pitanja iz nauke o književnosti.
Danas su nazivi ponovo odvojeni. Početkom prošlog veka Vuk Karadžić je kao osnovicu za novi srpski književni jezik uzeo novoštokavske govore. To je početak i nove srpske književnosti, pa prema tome i kulture.
To je početak i nove srpske književnosti, pa prema tome i kulture. Oko sredine veka Karadžićev novi književni jezik prihvaćen je i u Hrvatskoj.
kulturu kao njen sastavni deo, proističu, ipak, važne posledice za proučavanje, ali i za predavanje književne umetnosti. Književni tekst, kao što je poznato, polifunkcionalan je kao i svako drugo umetničko delo: ima estetsku, saznajnu, psihološku,
Moguće je dati bar dvetri usputne opaske i pokoji primer. Tako su, na primer, neki književni teoretičari zapazili da u nacionalnoj književnosti poseban značaj dobija sam početak – njeno zasnivanje.
da se zanemaruje sasvim očigledna činjenica da je Karadžić, uzevši za osnovicu novoštokavske hercegovačke govore, naš književni jezik praktično vezao za periferiju4, a ne za središte srpske kulture.
Postoji još jedna često zanemarivana i važna činjenica. Vukov književni jezik potiče iz tradicionalne usmene i ruralne kulture, a preuzeo je osnovnu komunikacionu ulogu u novoj, modernoj
Mi praktično sve do kraja devetnaestog i početka dvadesetog veka nismo imali istinski moderan književni jezik. On se kod nas pomalo neobično pojavio, i pod neobičnim imenom.
Zato je naš književni jezik mogao da dobije funkcionalne stilove kao što su naučni, žurnalistički i slično – za koje znaju svi moderni
Kao što se smatralo da je i Vuk Karadžić u književni jezik položio prostonarodni govor. Danas je, međutim, i jedno i drugo sporno.
U osnovnome je izgrađen i prilično stabilizovan književni jezik, usaglašen s potrebama jedne moderne kulture u nastajanju.
Zanimljivo je da naši naučnici novog pokolenja tada pišu uzornim književnim jezikom, kao i književnici, književni kritičari i teoretičari. To je siguran znak uzajamne povezanosti u sve jednostavnijoj kulturi.
Petković, Novica - Dva srpska romana (studije o Seobama i Nečistoj krvi)
Naposletku, kratka obaveštenja o nastanku radova Ogled Književni svet Borisava Stankovića, objavljen u časopisu Književnost, XXXVI, 1981, br.
Nije rečeno kako je i zašto izgubio pamet, i verovatno nije zato što je već sam književni sklop priče iziskivao da njegova sudbina služi kao pomoćna, da je značajna samo po ulozi koju ima uz jedan drugi lik:
knjiga pripovedaka,10 nego što nas upravo njome Stanković pomoću nekoliko karakterističnih postupaka uvodi u svoj osobit književni svet.
a poznato je da se s jedne strane na okvirima i s druge u osnovnome delu teksta primenjuju međusobno oponirani književni postupci.
A književni tekstovi - kako nas je tome naučila ne samo novija nauka o književnosti nego i sama moderna lingvistika - baš u tom pogl
discipline, može individualno savladati; valja uzeti u obzir i stepen stilske veštine koji donosi i podrazumeva sam književni razvoj.
” Tako su mislili, redom, ondašnji najznatniji srpski teoretičari i kritičari okupljeni oko časopisa Srpski književni glasnik; znači oni koji su sve do prvog svetskog rata presudno uticali na formiranje književne samosvesti
Ali je upravo to, po svemu sudeći, poslužilo i kao podloga na kojoj se uopšte književni prostor kod Stankovića počeo diferencirati prema doživljajnim svojstvima na: „topao”/„hladan ”; „mek”/„tvrd (oštar)”;
čim ju je izveo iz književne varoši, iz onoga, naime, utopijskog prostora u kome ne žive stvarni ljudi, nego njegovi književni likovi.
oni zavise od guste mreže propisa, strogih zabrana koje podrazumeva jedan vid stare, varoške kulture čiji nam je književni model Stanković ostavio. Njih na prvome mestu čuva porodica kao jako društveno jezgro.
Nešto slično nalazimo i u gazda-Mladenovoj vezanosti za babu; veoma jakoj, ali i veoma dvosmislenoj. Kao književni postupak, složenije motivisanje ponašanja pomoću raznorodnih, neusaglašenih pobuda značajnije je nego što na prvi pogled
Štaviše, držanje tela i kretanje kroz prostor Stanković upotrebljava za karakterisanje lika, što je u najmanju ruku redak književni postupak, barem u srpskoj književnosti.
Leskovac, Mladen - STARIJA SRPSKA POEZIJA
“ Ova gorka misao pristaje uz mnoga naša književna razmišljanja; nije neprikladna ni ovde, danas. Baš srećni književni prolom Branka Radičevića u godini 1847, toliko jasno presudan da su mu značaj (i kada ne sav, — a i kako bi!
pisaca ove epohe nije se htela — nije se smela a nije ni mogla — prikloniti novome zahtevu: oni su branili onaj drugi, književni jezik.
Nije li jezik, — dobar jezik, književni jezik, — nesumnjiv i neodvojiv sastavni elemenat dobre poezije? Niko o tome ne dvoumi.
i pravopis po njegovom izvornom i prirodnom svojstvu, onako kako je najlakše, urediti, i samo po tim pravilima svoj književni jezik razvijati, pa onda, koliko moguće bude, i o tome misliti i raditi, da se i obšti jugoslavjanski jezik za
Ivić, Pavle (sa grupom autora) - Kratka istorija srpske književnosti
Ivić, Radmila Marinković, Nada Milošević-Đorđević, Jovan Deretić, Novica Petković Kratka istorija srpske književnosti KNjIŽEVNI JEZIK KAO INSTRUMENT KULTURE I PRODUKT ISTORIJE NARODA (AUTOR PAVLE IVIĆ) 6 Srednjevekovne prilike 6 Crkvenoslovenski i
narodni jezik 7 Ruski uticaj 10 Kretanje ka narodnom jeziku 11 Reforma Vuka Karadžića 12 Ekavica i ijekavica 12 Moderni književni jezik 14 SREDNjEVEKOVNA KNjIŽEVNOST (AUTOR RADMILA MARINKOVIĆ) 1 NARODNA KNjIŽEVNOST (AUTOR NADA
i međuratna književnost 40 Savremena književnost 43 KRATKA ISTORIJA SRPSKE KNjIŽEVNOSTI KNjIŽEVNI JEZIK KAO INSTRUMENT KULTURE I PRODUKT ISTORIJE NARODA (AUTOR PAVLE IVIĆ) Jezik je osnovno oruđe kulture svakog naroda.
Do kraja desetog veka jezik tih prevoda postao je bogoslužbeni i književni jezik većine Slovena, u prostoru od Jadranskog i Egejskog mora do severa Rusije.
Zajednički književni jezik Srba, Bugara i Rusa učvršćivao je pripadnost svih tih naroda pravoslavnom kulturnom krugu, uvek otvorenom prema
To je prevođenje obogaćivalo srpskoslovenski književni jezik, u koji su ulazili neologizmi skovani po modelu grčkih reči, mahom onih apstraktnog značenja.
Godine 1768. Zaharije Orfelin proklamativno je uveo u srpski književni jezik mešavinu crkvenoslovenskog i narodnog jezika, u kojoj je uvek bilo mesta i za specifične ruske reči.
Ruski književni jezik više nije bio u upotrebi kod srpskih pisaca, a crkvenoslovenski je postao veoma redak van bogoslovskih i bogosluž
U skladu s promenama u srpskom društvu i kulturi, srpski književni jezik ponovo je doživeo preobražaj. Njegov lik više nije određivala crkva, nego građanstvo, a osnovna orijentacija sada
se pokazale spremne da ekavski lik svog književnog jezika zamene ijekavskim, dok je u ijekavskim oblastima Karadžićev književni jezik prihvaćen bez izmene.
Time je onemogućeno da se ustali jedinstven grafički lik za srpski književni jezik, bez obzira na postojanje dvaju različitih izgovora.
ulazila u sastav Ugarske. Moderni književni jezik Odbacujući na nepotrebno rigorozan način crkvenoslovensko nasleđe, pa i poneke kasnije uvedene obrte koji su
Čajkanović, Veselin - REČNIK SRPSKIH NARODNIH VEROVANJA O BILJKAMA
SKG — Srpski književni glasnik Sofrić — Glavnije bilje u narodnom verovanju i pevanju kod nas Srba. Po Angelu de Gubernatisu.
Milanković, Milutin - KROZ VASIONU I VEKOVE
doklegod sam ih pratiti uzmogao, ekavskim dijalektom no verovatno samo zbog toga što su uz pismenost primili i naš književni jezik. Milanko je ostavio iza sebe jedinca sina Nićifora, zvanog Nićeta.
Opačić, Zorana - ANTOLOGIJA SRPSKE POEZIJE ZA DECU PREDZMAJEVSKOG PERIODA
su namenski nastajala za decu i mlade ili su svojim stilsko-tematskim osobenostima odgovarala književnosti za decu: književni tekstovi u kojima se tematizuje detinjstvo, odnosno mladost; zatim opisne, rodoljubive, etičke ili religiozne pesme.
Bio je advokat u Pešti, urednik Letopisa Matice srpske, cenzor srpskih i rumunskih knjiga, književni kritičar, antologičar, sastavljač udžbenika, aktivno je učestvovao u političkom životu Ugarske, posebno od 1848-1849.
Poznanstvo sa Vukom Karadžićem i Đurom Daničićem imalo je veliki uticaj na njegov književni rad. Pesme „Rane“ (prvi deo nazvan „Dete i tica“), „Ribarčeta san“ i poema „Đački rastanak“ proučavaju se kao deo
Stefanović Venclović, Gavril - CRNI BIVO U SRCU
Strašnoga su cara imenjaci, gospodari su svuda i slobodni, toliko valjalo bi da su svi jednako mudri i književni natpirati se s tuđoverci.
Gospodari sluge li, poglavice il' mu senjaci, prosti i književni, oficiri i vojaci, boljari siromaš li, putnici domosedioci li, jedno starci i deca kalaši, jogonasti i opori k nauci.