Lazarević, Laza K. - PRIPOVETKE
lokumić — kolač umešen od brašna, masti (ulja) i šećera (meda) luft — fazduh Luѕcіnіa phіlomela — slavuj (latinski naziv) manov — mahnit čovek Marѕeіllaіѕe — Marseljeza, francuska narodna himna masaroš — kockar, hazarder menzura —
poganac perčin — pletenica kose, vitica petačka — bure od pet akova Plantago lanceolata — bokvica (latinski naziv) plaštanica — platno na kome je naslikano mrtvo telo Isusa Hrista pleta — stari austrijski srebrni novac; cvancik
Afrika
Zgrada pripada predstavništvu jedne moćne trgovačke kompanije čije je središte u Parizu i koja nosi skraćeni naziv Tri Se I („Kolonijalna Kompanija za Trgovinu i Industriju“).
Po podne odlazimo istim renoom u selo koje nosi živopisan naziv: „Jedan Fromaže na Livadi“. U stvari pred selom se nalaze dva džinovska fromažea stara, svakako, nekoliko vekova.
Teodosije - ŽITIJA
Petar sveblaženi strašni za besove, naoružan molitvama mu i njihov progonitelj. Petar što Vrhovnog naziv imade i verom mu podoban bi, jer kao od za Hrista s radošću raspet biti izvole, tako sa istom usrdnošću svakodnevno u
Cvijić, Jovan - PSIHIČKE OSOBINE JUŽNIH SLOVENA
Verovatno je da je u tom pogledu bio od uticaja na njega naziv „Ilirija“, koji su Napoleon i francuski administratori bili dali oblastima osvojenim od Austrije 1809.
Porta pristane na to 1870. godine i ta samostalna crkva dobije naziv bugarski egzarhat. Sa crkvom Bugari dobiju ujedno pravo i da osnivaju škole.
Srbi koji su se naselili u zapadnoj Slavoniji često su nazivani imenom Vlasi (Vlah). To je bio najpre naziv za staro poromanjeno stanovništvo na Poluostrvu i prenet je zatim na sve balkanske stočare od XII do XIV veka.
Olujić, Grozdana - GLASAM ZA LJUBAV
- podigao je ruku i mahnuo nam. Meni se činilo da su „Torpeda” dosta čudan naziv za džez-ekipu, ali nisam rekao ništa jer nisam ni imao vremena da kažem.
Ignjatović, Jakov - VEČITI MLADOŽENJA
) — nikleni srpski novac; naziv za više vrsta igara sa 32 karte marcijalan (lat. martіalіs) — ratoboran, ratnički masiver kerl (nem.
rajfrek — ženska haljina sa visokim strukom, po ugledu na staru grčku i rimsku haljinu Rac — Srbin (mađarski podrugljiv naziv za Srbe); racki — srpski reverenda (lat.
Trebješanin, Žarko - PREDSTAVA O DETETU U SRPSKOJ KULTURI
“²⁷ Naziv „babine“ dolazi, smatraju neki, od darova koji se donose detetu i babi (porodilji).²⁸ Ovaj naziv se koristi ne samo da
“²⁷ Naziv „babine“ dolazi, smatraju neki, od darova koji se donose detetu i babi (porodilji).²⁸ Ovaj naziv se koristi ne samo da označi obredno posvećivanje i darovanje porodilje i deteta, već i kritični vremenski period koji
— obično posle tri, sedam ili četrdeset dana — detetu se daruje pojas u koji se ono povija, i po tome je običaj dobio naziv „povojnica“.
dok se ne oženi).“ (Vuk Vrčević, takođe, ukazuje da je tek činom ženidbe momak stekao pravo na naziv „čoveka“. On objašljava da to „ne znači da je po ženi ime dobio, nego da se je sa ženidbom odrekao sviju svojih
U patrijarhalpoj kulturi žena-supruga bezuslovno se potčinjava „svom čoveku“. To veoma rečito potvrđuje i sâm naziv za suprugu (domaćinovu ženu) — „stopanica“, tj. žena koja sledi muža u stopu.
Danojlić, Milovan - NAIVNA PESMA
Tragajući za njenim počecima i odlikama, moramo se, bar za časak, pomiriti s tim da sâm naziv pokriva čitav niz dela nejednake vrednosti, i nespojivih težnji.
Sadržajem i tehnikom, te su pesme, u načelu, bliske detetu. Ali, i iz jednog drugog razloga, naziv dečje pesme dobro im odgovara.
Ali, i iz jednog drugog razloga, naziv dečje pesme dobro im odgovara. Taj naziv, naime, može da znači: pesma u dečjem dobu svoga života, pesma-dete, pesma koja nije preuzela svu odgovornost za
Skerlić, Jovan - ISTORIJA NOVE SRPSKE KNJIŽEVNOSTI
Oko 1700. pominje se i ceo jedan niz kaluđera prepisača crkvenih knjiga, koji svi nose naziv Račani: Kiprijan Račanin, Jerotej Račanin, Hristifor Račanin, Simeon Račanin, Ćirjak Račanin, Teodor Račanin, Gavrilo
Uspeh njegov bio je brz i veliki, sa nekoliko pripovedaka stekao je glas velikog pisca i naziv »srpskog Turgenjeva«, o njemu se pisalo mnogo i sa dotle nečuvenim pohvalama.
Kapor, Momo - BELEŠKE JEDNE ANE
Mislim da bi maloj Ani savršeno odgovarao naziv kojim su ovenčane neke beogradske devojčice što neprestano zuje po ulicama na relaciji Slavija—Kalemegdan: zovu ih
Moja fusnota: (Gorgonzola, budalo jedna blesava, nije prezime argentinskog nobelovca, već naziv za talijanski specijalitet — sir izvanredno buđonijevskog ukusa.
se tolikom poslu, dok sam ja diktirala: — ANEX-MANEX INTERCONTINENTAL ORGANIZUJE SVOJU NOVU TURISTIČKU TURU POD NAZIV0M: OD 'DVA JELENA' PREKO 'DVA DO TRI RIBARA' I 'TRI ŠEŠIRA' DO 'TRI LISTA DUVANA' I OBRATNO!
Pošto je bio šantav, prodavao je svilu na Slaviji. Zvali su ga šantavi Antun. S vremenom, njegova svila dobi naziv šantung, što predstavlja skraćenicu dve prethodne reči. A slovo g koje nedostaje, upitaćete se vi?
Milošević-Đorđević, Nada - LIRSKE NARODNE PESME
kuti - usta - usta kao kutija šećera (igra rečima) Ložnica - postelja lud - mlad, nezreo Martonoš (martoloz) - naziv za hrišćane koji su u XVI i XVII veku služili u turskim pograničnim gradovima, hrišćanski graničar u turskoj vojsci
Petrović, Mihailo Alas - ROMAN JEGULJE
u obliku legata, ostavili jednoj naučnoj ustanovi, koju su oni sami još za života osnovali i koja je nosila naziv »Fondacija Karlzberg».
otac i sin; treći deo je određen za naučne subvencije, a naročito za održavanje velikih naučnih laboratorija koje nose naziv »laboratorije Karlzberg«. Godine 1935.
1933, posle smrti Šmita, koji je umro kao direktor fondacije, iz ove se izdvojila jedna zasebna ustanova koja nosi naziv »morsko-biološka laboratorija« i danas je smeštena u jednome starom zamku pored morske obale.
zmijolika mlada jeguljica koja nosi ime »staklaste jegulje«, a pored toga ima u raznim oblastima još po koji specijalni naziv (u Francuskoj, na primer, poznata je pod imenom cіvelle ili piballe).
Velike francuske ribolovne instalacije, za lov jegulja na obalama Sredozemnog mora, koje nose naziv »bordіgueѕ« kao i slične italijanske instalacije na obalama Jadranskog mora, koje se zovu »lavorieri« love na taj
Lanžvena, osnovana na izvesnoj fizičkoj osobini piezo-električnog kvarca, iskorišćenoj pomoću instrumenta koji nosi naziv »ehoskop«.
A naročito ih ima, i to u neverovatnim masama, u onome delu srednje Amerike što nosi naziv španske, holandske, francuske i portugalske Gujane, a što se pružaju od ekvatora pa do 9˚ borealne širine«.
Imali smo na mestu koje nosi naziv »kolevka i grob jegulja« obavljati dubinski ribolov i proveriti neka tvrđenja ihtiologa teoretičara, koji ponešto vide
površini mora ukazivati spletovi alga, koji su nagoveštavali prilazak onoj čudnoj oblasti Atlantskog okeana što nosi naziv Sargasko more, dobro poznatog onima što putuju tim pravcem, negdašnjeg strašila za moreplovce.
Po tome je i sama ta oblast dobila naziv: te se alge na španskom jeziku nazivaju ѕargazzo, pa pošto su to more pronašli španski i portugalski moreplovci,
Knežević, Milivoje V. - ANTOLOGIJA NARODNIH UMOTVORINA
„u narodu se nerado upotrebljavaju previ nazivi za one životinje koje nanose zla i štetu, već im se eufemistički promeni naziv da bi tobož na taj način izbegli njihovo prisustvo.
“ kliče ševa kad uzleti iznad vojvođanske ravni; „Otići ću čak, čak, / I doći ću sad, sad, sad). II POSLOVICE Naziv „poslovice“ nije ponikao u narodu sa tvorevinama koje se pod tim pojmom razumeju. Ovako im je ime dao Vuk St.
Cupaljke su dobile ovakav naziv zbog stereotipnih početaka, sa „opa-cupa“, ili sa „Cucu“. To su pesmice koje se kazuju detetu dokle ga stariji cupkaju
strašilo izgleda nakazne babe, kojom su plašili nemirnu i neposlušnu decu baburica — buba mara baj — bajanje ban — naziv za svakog čoveka prema kome se želi da se ukaže poštovanje banica — gospođa barak — kosmat pas, rundov baučina —
) dugačka — zmija dum (don) — naziv iz počasti za katoličkog sveštenika Đana — skraćeno od Alađanin evlad — porod žvakalica — žvakanje i ono što se
pruća više ognjišta petrusin — peršun peškeš — dar, poklon pinjata — zemljani sud koji se stavlja na vatru plavota — naziv za vola plavkaste dlake poganac — vrlo opaka bolest; crni prišt, zlić podljut(i) — kada se ko udari ili ubode, pa mu
Olujić, Grozdana - NEBESKA REKA I DRUGE BAJKE
To izazva najpre čuđenje, pa zavist, a onda se za devojku, sam od sebe, prilepi naziv Zlatoprsta. Žene bogataša i moćnika otimale su se o čudesni vez i čipke.
Rekao je to samo jednom, ali se naziv Zlatousti prilepi za dečaka kao školjka za stenu. Uzalud je mali čistač tvrdio da na to ime nema prava!
Velmar-Janković, Svetlana - DORĆOL
Od početka ovog stoleća naziv Dorćol proširio se na sve ulice na dunavskoj padini od Kalemegdana do Francuske i od Vasine do obale.
Milanković, Milutin - KROZ CARSTVO NAUKA
Time je Hiparhos otkrio jednu vrlo važnu nebesku pojavu, koja dobi kasnije naziv precesije ravnodnevica. No na slavu tog otkrića imaju svoje pravo i pomenuta dva prethodnika Hiparhova, jer bez
koji se nalazi u ovoj cilindričnoj posudi, koji, kao što ste sada videli, održava vatru i sagorevanje, a kojemu sam dao naziv „oksižen“.
Pade mi na pamet i jedan okamenjeni amonit, toliko ogroman da sam ga jedva podigao rukama. Nosio je naziv „Amonites Meternihi“, a u počast nekadanjem svemoćnom austriskom ministru Meternihu, savremeniku Kivijeovom.
Desnica, Vladan - Proljeća Ivana Galeba
Ime kao da unižuje realitete, obezvređuje suštine. Gola riječ, goli naziv, razorniji je od bilo koje kritike. A to saznanje šarlatan obilno iskorišćuje: redom odmahuje rukom i pridjeva imena
Ranković, Svetolik P. - GORSKI CAR
Prvi put je apotekar dao naziv kartama — jevanđelje, ali videći da se poneko iz publike mršti, nazva ih filosofijom. Kad je utvrdio taj generalni
Najpre — Bakon (taj se naziv držao najduže, jer je, svojom zvučnošću, veoma imponovao palanci), pa Kant, pa Hus (ne zna se sigurno šta je
Pupin, Mihajlo - Sa pašnjaka do naučenjaka
Moj uspeh u radu sa ”Oktagon” grupom doneo mi je priznanje i naziv doktora za ”šepave patke”. Ovo je bilo ime za one studente koji nisu imali uspeha na ispitima, obično iz grčkog,
Petković, Novica - SLOVENSKE PČELE U GRAČANICI
Ti razlozi, međutim, nisu bili dovoljni da se paralelno sa zajedničkim nazivom za jezik pojavi i zajednički naziv za književnost. Nikada ga nije bilo i uvek se govorilo o dvema zasebnim književnostima – srpskoj i hrvatskoj.
B. Šimić, na primer, hotimično upotrebljava ovaj poslednji naziv kad želi da istakne savršeniju ritmičkozvučnu stranu matoševskog soneta), na dosta izrazit način pokazuju šta čitalac
Karadžić je naziv za žanr poslovica pozajmio od Rusa. Tu ulogu je u našem narodu imao upravo navedeni prebacivač. To se lepo vidi u
Prebacivač sasvim prirodno prelazi u naziv za žanr. Jer nam i on kao ime žanra kaže: to što ćete čuti jedna je posebna vrsta jezičkog teksta.
Petković, Novica - Dva srpska romana (studije o Seobama i Nečistoj krvi)
reči, i uopšte invertovani sintaksički poreci; na kraju - a verovatno je ona i najčešća - metabola shvaćena kao opšti naziv za raznovrsna ponavljanja u vidu suvišnih (na izgled pleonastičnih) gomilanja.
Prezriv naziv „kerpič” upotrebljava se za njega koliko i za ostale seljake koji osvajaju varoš, i ne govori tako samo efendi Mita nego
Petrović, Rastko - AFRIKA
Zgrada pripada predstavništvu jedne moćne trgovačke kompanije čije je središte u Parizu i koja nosi skraćeni naziv Tri Se I („Kolonijalna Kompanija za Trgovinu i Industriju“).
Po podne odlazimo istim renoom u selo koje nosi živopisan naziv: „Jedan Fromaže na Livadi“. U stvari pred selom se nalaze dva džinovska fromažea stara, svakako, nekoliko vekova.
Kočić, Petar - IZABRANA DELA
REČNIK Agarjani — nevernici, naziv za Turke po jednom arapskom plamenu alabaš — šaren, po glavi pegav konj alal (halal) — blagoslov, oproštaj; sa
izvršilac sudske presude šikucije — vidi šikutor šićariti — lako steći; zaraditi škrljak — šešir Šokac — „podrugljiv naziv koji pravoslavni daju katolicima ikavcima i katolicima uopšte“ štimati — poštovati, ceniti štrampa — slika štuc —
Ivić, Pavle (sa grupom autora) - Kratka istorija srpske književnosti
u kome se književni jezik pojavljuje, prilagođen potrebama razvijene urbano-intelektualne sredine: za njega se odomaćio naziv beogradski stil. Njime ne pišu samo književnici. Podjednako ga nalazimo i u naučnoj prozi.
ponikli u raznim zemljama, slili su se u jednu opštu književnoistorijsku pojavu (stilsku formaciju) za koju se ustalio naziv - avangarda.
Čajkanović, Veselin - REČNIK SRPSKIH NARODNIH VEROVANJA O BILJKAMA
Hehn, Kulturpfl7., 295 i 597, gde je utvrđen »začudo istorodan naziv u jezicima Kelta, Germana, Slovena i — Tračana«).
Kičica (zlatna kitica, trava od groznice, žuč od zemlje. Šulek je zabeležio 41 naziv). Cenjen lek u narodnoj medicini, naročito ako je ubrana u Međudnevice (SEZ, 13, 1909, 437; 14, 10; 17, 557).
pare se bolesnici od vodene bolesti (SEZ, 19, 217). Iako je prvi naziv ovas, u tekstu je svuda zob. Kod te reči (u »Rječniku«) Vuk upućuje na ovas, ali kaže da se i druge vrste žita
, 305), a od lišća protivu kašlja i sušice (GZM, 4, 159; protiv kašlja još stari: cf. grč. naziv βήχιον od βήσσω kašljati), takođe i kada se hoće abortus (ib.). Sok je dobar za uvobolju (ib.).
Pošto se i u tekstu javlja samo čičak (a u drugom članku nemački i latinski naziv označavaju bocu, v. rečnike Šulekov i Simonovićev), članci su spojeni u jedan.
Suprotno uobičajenom postupku da beleži različne nazive jedne biljke, ovde je Čajkanović izostavio i naziv ajma, koji se nalazi kao ravnopravan oblik, s istim značenjem, u knjizi koju su uredili on i TRĐ i odakle je on (sa iste
, 9; 40; v. i »Registar«). Upor. i Simonović i RSA. Kod Vuka (Rječn.) i Šuleka, kod kojih se takođe ne nalazi naziv ajma, zabeleženi su kao sinonimi vlašac i ljutika. Očevidno, Čajkanović nije dovršio spisak naziva.
pesme, vila je streljala mladića »Koga majka nije verovala Ni ujamka niti ureznika«, i tu se, kao i kod Vuka, javlja naziv ujamak, ali sa značenjem koje, u kasnijem opisu verovanja u Jadru, ima ujemnik (ujamci su konci osnove koja ostane posle
Ona je sredstvo za izazivanje plodnosti i napretka, a i utuk protiv demona. U okolini Bjelovara, gde je žito »stari naziv za raž«, klas i slamka r. upotrebljavaju se u vračanju: »đurđari« (na Đurđevdan), između ostalog, nose i klas r.
Troskot. Zove se (u Srbiji često) i: pirevina (taj naziv ima i Šulek). U Leskovačkoj Moravi, da pšenicu ne bi napadale glavnica i pirevina, vrača se na sledeći način: isecka
, devojčica Stojanka, i oni su stoku na izlazu garavili (= beležili, otud naziv: beleška za č.) nagorelom č. po krstima, a zatim je sveštenik škropio stoku osvećenom vodom (GEM, 20, 1957, 154 id).
U istočnoj Srbiji zapis se ponegde zove Džerman, a u Rusiji je Jarilo imao i ime Gorjun, koje je staroslovenski naziv za hrast (ibid.). [Upor. čl. Gorun u »Rečniku«]. Ali, ređe, za zapise su se uzimala I druga drveta: cer, brest (v.
Milanković, Milutin - KROZ VASIONU I VEKOVE
One kao da lutaju među ostalima, pa zbog toga i dobiše naziv lutalica ili, po grčkom, planeta. Vavilonci i ostali stari narodi poznavali su pet takvih lutalica: Merkur, Veneru,
Tako pratimo od Hiparhovih vremena pomeranje nebeskih polova, i znamo da je naziv polarna zvezda jedna titula ili zvanje koje nije vezano za ličnost, bar ne za sva vremena.
Sedmi mesec u godini dobio je, u počast Juliju Cezaru, naziv Julius, a kasnije je ta počast učinjena i Augustusu, nazivajući osmi mesec njegovim imenom.
uvažene kolege Flamsted i Halej to će vam objasniti, da se pri opisivanju kretanja nebeskih tela često puta upotrebljava naziv „nejednakost“.
dotadanje astronomske teorije ledenih doba nisu zato došle ni do kakvih rezultata što one uopšte nisu ni zasluživale naziv astronomskih teorija.
Talasi hladnoće koji su se pojavili odmah iza te tople periode pretstavljaju nam glacijaciju koja je dobila naziv Ris, a oni talasi koji su toj periodi prethodili poklapaju se sa prva dva ledena doba, koja se zovu Ginc i Mindel.
Opačić, Zorana - ANTOLOGIJA SRPSKE POEZIJE ZA DECU PREDZMAJEVSKOG PERIODA
dečjem uzrastu) pa u srpsku književnost za decu dospevaju prevođenjem i adaptacijom dela evropskih književnosti. Naziv predzmajevski dovoljno je informativan: pošto se Jovan Jovanović Zmaj (1833–1904) smatra osnivačem srpske književnosti
Sekulić, Isidora - Kronika palanačkog groblja
Nata je bila bar sedam, osam godina starija od Mirka. Zapravo, već počela da matori. Inače, iznuđivala je naziv gospojice: pomodarka, od svake krpe vešta da nešto napravi, nosi šešir, s metlom je niko van kuće nije video.
Popović, Jovan Sterija - ROMAN BEZ ROMANA
(KONAC DRUGE ČASTICE) REČNIK STRANIH I MANjE POZNATIH REČI I IZRAZA ALFA (grč.) — naziv prvog slova grčke azbuke (alfabeta); od alfa do omega »od početka do kraja« APLICIRATI (nem. applіzіeren, iz lat.
) — primeniti APOSTROFIRANjE (iz grč.) — neposredno oslovljavanje; u Sterije (kao i glagol apostrofirati) kao naziv za figuru »misli« iz tradicionalne retorike i stilistike: neposredno oslovljavanje odsutnih lica (živih i mrtvih),
ψυχή) seli iz jednog tela u drugo METENSOMATOZISTA — drugi naziv za metempsihozistu, zastupnika verovanja o selidbi duša iz tela (grč. σωμα) u telo MILOSERDIJE — milosrđe MIS (engl.
vazduha, za vetrenje OKRETALjKA — deo vetrokaza na kome stoji pevac OLADITI — (ironično) pobeći, uteći, umaći OMEGA — naziv poslednjeg slova grčke azbuke (alfabeta, vidi alfa) OPEČALITI — rastužiti, ožalostiti, oneraspoložiti OPREDELITI —
) — zaglavlje, naslov TITULIRATI (nem. tіtulіeren, iz lat.) — oslovljavati titulom, davati naziv TJEHŽE — njihovom TOKMO — samo; no, ali, osim TOLKOVATI — tumačiti TORŽESTVO — svečanost, proslava; s najvećim
Đurić, Vojislav - ANTOLOGIJA NARODNIH JUNAČKIH PESAMA
Guslarske pesme dobile su naziv po tome što se pevaju uz gusle. Međutim, naziv bugarštica je mutan: po jednima, reč bugarštica znači tužna pesma (od
Guslarske pesme dobile su naziv po tome što se pevaju uz gusle. Međutim, naziv bugarštica je mutan: po jednima, reč bugarštica znači tužna pesma (od bugariti tužno pevati); po drugima, to je
1 Neistorijske pesme Naziv neistorijske pesme tačan je samo utoliko ukoliko se misli da te pesme ne govore o ličnostima i događajima koji su
U pesmama ona se naziva „prokleta“; međutim, istorija ne poznaje nikakva njena dela po kojima bi ona zasluživala taj naziv.
Kao nekakvi vladari nad tim Srbima bili su potomci despota Đurđa. Oni su i sami nosili naziv despota. Prvi je bio sin slepoga Grgura, Vuk Grgurović, u pesmama poznat pod nazivom Zmaj-ognjeni ili Zmaj-despot.
7 Pesme o uskocima Naziv uskoci dobili su oni ljudi koji posle pada Bosne (1463) i Hercegovine (1482) nisu hteli da ostanu pod turskom vlašću,
Todor vezir je Dušanov doglavnik za koga ne zna istorija; pevač ga naziva vezirom zato što su taj naziv nosili doglavnici turskog cara. Vojinovići Vukašin i Petrašin su ličnosti za koje ne zna istorija.
Kunovica — planina u istočnoj Srbiji (u pesmama katkad umesto Kunare) Kunor — v. Kunar (sličan naziv ima jedna planina u Makedoniji: Kunora) kupa — čaša Kupinovo — selo u Sremu, u srezu zemunskom, kod Save (veoma
do 1466. Godine 1448. uzeo je titulu herceg i po tome je njegova oblast dobila naziv Hercegovina. Pred kraj života, 1462. počeo je da ratuje protiv Turaka. Stjepan car — Dušan (v.