Cvijić, Jovan - PSIHIČKE OSOBINE JUŽNIH SLOVENA
Kod svakog prevlađuje više ili manje duh, strasti i predrasude njihova doba, tako daje gotovo nemogućno biti potpuno nepristrasan.
Kuća su daleko jedna od druge i prevlađuje razbijeni tip sela. Kuća je doskora bila drvena, šindrom, daskom ili slamom pokrivena (na severozapadu pod uticajem
U južnom tipu takođe prevlađuje patrijarhalna kultura, ali se osećaju uticaji romansko-mediteranske kulture, koja skoro prevlada u oblasti
Dalje su pečene kože, s poznatim crvenilom ljudi koje šiba vetar i nepogoda. U njihovu odelu prevlađuje crna boja; njihovi pelengiri su vrlo karakteristični. Žive uopšte prosto, ali ne bez neke patrijarhalne ugodnosti.
Sve ih je više ukoliko se približujemo Crnoj Gori, gde ovaj tip prevlađuje. Hercegovačko stanovništvo, koje se odlikuje osobitom plodnošću, čine poglavito ova dva tipa.
Jedna osobina prevlađuje u svekolikom bošnjačkom mentalitetu. Vrlo se čvrsto drže onoga što smatraju za pravično i dobro. Zbog njihove
dobro poznate južnoslovenskom folkloru, mešavina su duhovitosti, lukave oštroumnosti i gluposti, ali prva osobina prevlađuje: ona najzad pomaže Nastradin-hodži da ima na kraju ipak uspeha i da se izvuče iz neprilike pored svih ludorija.
Izgleda da se mentalitet sve oštrije izražava što se ide više na jug, prema grčkoj granici gde prevlađuje. U kosovskom, moravsko-vardarskom i zapadnomakedonskom varijetetu sam nailazio vrlo često na tihe, pažljive, solidne
Više nego i u kome drugom varijetetu prevlađuje staro stanovništvo, i pored njega srpski doseljenici iz Arbanije, koji su se u ovu oblast doselili naročito u toku
Preko ove granice je oblast istočnobalkanskog tipa. Prevlađuje staro stanovništvo; doseljenici su iz gornjih slivova Nišave, Timoka, Iskra, Bregalnice i Strume, i ima ih sve do Dunava
Kod njih, kao i u Solunu, prevlađuje duh „rabote“. Dok Dinarci, Kosovci i stanovnici zapadne Makedonije unose u sve odnose, u misli, u prijateljstvo i u
Žensko odelo u Marijovu ima slične šare kao i ženska nošnja kod Mijaka, samo ovde prevlađuje crna boja. Kao i kod Mijaka karakteristične su rese na rukavima od košulja i oko pojasa.