Cvijić, Jovan - PSIHIČKE OSOBINE JUŽNIH SLOVENA
O plemenima severne Arbanije koja su često mešovitog, srpsko-arbanaškog, porekla, ali danas poarbanašena, nećemo se baviti. Srpska plemena u granicama Crne Gore dele se u dve grupe.
Drekalovića i od „ostalijeh Kuča“ sasvim drugoga porekla, koji su u većini, najzad od grupe katoličkih Kuča, verovatno arbanaškog porekla. Najmnogobrojnije pleme, Vasojevići je vrlo složenog porekla.
teritoriju u dva pravca: prema podgoričkoj ravnici i naročito u dolini Vrmoše, istiskujući Klimente, pleme srpsko-arbanaškog porekla.
U ove granice uvlače „polovinu Arbanije“ smatrajući je kao istorijsku srpsku oblast, naseljenu plemenima srpsko-arbanaškog porekla. Smatraju sebe za srodne Arbanasima.
Priznati junak se ženi samo devojkom od slavnog roda i obratno. Crnogorac se ne usteže oženiti devojkom kakvog arbanaškog junaka.
Njihovi su me begovi opominjali na jednog arbanaškog bega sa obala Prespanskog jezera, koji je nekoliko dana „seirio“, sedeći prekrštenih nogu na čardaku i pušeći, kako ja
Prvi je znak mimikrije u ovim oblastima bio primanje arbanaškog odela. Zatim je došlo usvajanje njihovih pokreta, ponašanja i samog jezika, tako da se na putu i na trgu nisu mogli
Moralna mimikrija se naročito razvila u nekim varošima, koje su bile pod silnim uticajem arbanaškog nasilja i bezvlašća, kao npr. u Đakovici i u Debru.
U Gornjoj reci osobito pada u oči s jedne strane neprijateljstvo pravoslavnog arbanaškog stanovništva prema zakorapskim Arbanasima, a s druge strane vrlo tesne prijateljske veze sa mavrovskom grupom.
Sve ovo pokazuje veliku ulogu koju su imali Mijaci i njihov manastir u sprečavanju arbanaškog prodiranja na istok. Mijaci su vrlo inteligentni. Nisam naišao ni na jednog glupog i zavaljenog.
Zovu ih pogrdnim imenom Torbeši. U geografskom pogledu oni su nastavak zone koju zauzima pravoslavno stanovništvo arbanaškog jezika.
Zbog nesigurnosti i pljačkanja mnoge su se moravske porodice seljakale i tražile „pojak gospodar“ koji bi ih zaštitio od arbanaškog zlostavljanja.