Crnjanski, Miloš - Seobe 2
Vuk, na primer, priča kako su u Hrvatskoj skupljali novce, da se kupi barut, i puca, na veselje, što su Francezi u Moskvu ušli.
Cvijić, Jovan - PSIHIČKE OSOBINE JUŽNIH SLOVENA
dijalekat, koga uostalom brzo nestaje, ograničen je na nekolika mala jezična ostrvca u severnoj dalmaciji i u južnoj Hrvatskoj, na jadranska ostrva i na srednju i zapadnu Istru.
Prvi javni znak ovoga razvića bio je sklapanje srpskohrvatske koalicije u Hrvatskoj, pored svih prepreka koje su dolazile iz Beča i Budim-Pešte.
“ Nacionalna svest i nacionalna zadaća. — Značajno je da svi dinarski Srbi, od onih u severnoj Hrvatskoj, na granici Kranjske, pa do skadarskih Srba, poznaju najglavnije događaje iz srpske istorije koji se narodnim pesmama i
razlikuju jedne od drugih: o starovlaškoj grupi koju čine prave Ere, o grupi dinarskih plemena i o Ličanima u južnoj Hrvatskoj.
Po starim spomenicima zna se za mnogobrojna plemena u severnoj Dalmaciji, u primorskoj Hrvatskoj, u južnoj Bosni i na jugoistoku Hercegovine. Ova se plemena pominju u vremenu od XII do HV veka.
Ovi su dinarski ljudi doneli u Liku najčistiji štokavski dijalekat. Zato nije čudno, što se ovde, više no igde u Hrvatskoj, čuje onaj naš zvučni dinarski jezik, bogat rečima i frazama, i što se naiđe na pričala i rođene pripovedače.
Neki od ovih muslimana zauzimaju vidno mesto u srpsko-hrvatskoj književnosti. Učestvovali su u nacionalnom pokretu, koji je zahvatio celokupnu južnoslovensku omladinu.
Ali su i oni zahvaćeni slovenskim uticajem kako usled ženidbi tako i usled života u srpsko-hrvatskoj sredini. I njihov je porodični jezik srpsko-hrvatski.
naročito na jugu, istorijska predanja koja se odnose na doba, kada je južno primorje pripadalo srpskoj a severno hrvatskoj državi. Mnogobrojne su katoličke crkve koje su podigli srpski kraljevi.
Neki od njih, koji su bolesni, odlazili su u prošnju po Hrvatskoj i Slavoniji i vraćali su se sa relativno znatnim svotama. Zbog toga se prosjačenje ovde razvilo gotovo kao zanimanje.
Istorijska Hrvatska — srednjovekovna hrvatska država — bila je južnije: u severnoj Dalmaciji, u Lici i u hrvatskoj Krajini (severozapadnom delu Bosne). Godine 1102. ova je država spojena sa Ugarskom.
Održalo se samo u civilnoj Hrvatskoj, naročito u Zagorju i u Turopolju kraj Zagreba, u predelima kojima je često pretila opasnost od Turaka, ali koji nikada
Trebješanin, Žarko - PREDSTAVA O DETETU U SRPSKOJ KULTURI
decu roditelji u Srbiji (gotovo 90% primenjuje batine kao vaspitno sredstvo), Srbi u Bosni nešto manje (blizu 80%), a u Hrvatskoj još manje („svega“ 75%).
Veoma učestalo i surovo tuku decu opet najviše roditelji u Srbiji (blizu 40%), dok je u Hrvatskoj taj procenat upola manji, oko 20%, a u Makedoniji svega 12%.
88; Popović, M. S., „Narodna pedagogija“, Novi vaspitač, sv. 7, Novi Sad 1890, s. 216; Bujanović, J., „Praputnik u Hrvatskoj“, ZNŠOJS, sv. 1, Zagreb 1896, s. 201; Trifković, S.
419. ⁹ Ivanišević, F., Poljica (1905, Književni krug, Split 1987, s. 613—614; Bujanović, „Praputnik u Hrvatskoj“, ZNŽOJS, 1, 1896, s. 234. ¹⁰ Mijatović, S. M.
R., isto, s. 88. ⁴⁵ Knežević, Srebrica, Milka Jovanović, isto, s. 88. ⁴⁶ Bujanović, J., „Praputnik u Hrvatskoj“, ZNŽOJS, 1, Zagreb 1896, s. 201. ⁴⁷ Đorđević, T. R., isto, s. 88. ⁴⁸ Karadžić, V. S.
, Ogledi iz kulturne antropologije, Prosveta, Beograd 1984. Bujanović, J., „Praputnik u Hrvatskoj“, ZNŽOJS, Zagreb 1896. Vasiljević, A., „Iz narodnog verovanja i verovanja u Svrljigu“, BV, 1—4, Sarajevo 1894—1895.
Horvat, R., „Koprivnica (predgrađe) u Hrvatskoj“, ZNŽOJS, 1, Zagreb 1896. Huizinga, J., Homo ludens, Matica hrvatska, Zagreb 1970. Carić, A. I.
Skerlić, Jovan - ISTORIJA NOVE SRPSKE KNJIŽEVNOSTI
godine, za vreme ilirskog pokreta, bila je od velikog uticaja na stvaranje nove hrvatske književnosti. Dalmacija je Hrvatskoj bila bliska, po prošlosti, geografski, verom, i azbukom, i »dubrovčanisanje« ilirskih pisaca bilo je sasvim prirodno i
On poznaje srpski narod i u Banatu, i u Bačkoj, i u Sremu, i u Slavoniji, i u Hrvatskoj, i u Dalmaciji, i u Crnoj Gori, i u Srbiji.
To je prvi od važnijih srpskih pisaca rođen u Hrvatskoj. Rođen je u Velikoj Pisanici 27. jula 1779. godine, od oca pravoslavnog sveštenika.
Od 1826. moglo se štampati srpski u Petrogradu, od 1827. u Temišvaru, a od 1830. u Karlovcu, u Hrvatskoj, ali sve samo ponekoja knjiga. U 1831.
Pored Srbije duhovni život budi se u Hrvatskoj, gde je nacionalno osećanje počelo da slabi, zatim u Dalmaciji i Crnoj Gori. Još 1817.
« Svako veće srpsko mesto u južnoj Ugarskoj, Hrvatskoj i Dalmaciji ima svoga »sovokupitelja«, koji taj posao radi iz rodoljublja, i gotovo stalne »ljubitelje knjižestva«, koji se
Rođen u Bosni, on ide u Srbiju, bije se u ustanku, luta po Ugarskoj, Austriji, Nemačkoj, Hrvatskoj i Dalmaciji, uskače u Crnu Goru, bavi se u Bugarskoj i Vlaškoj, u nekoliko mahova ide u Rusiju.
BAN U prvoj polovini XIX veka dubrovačka književnost, kao celina, gasi se, i dubrovački pisci prilaze ili srpskoj ili hrvatskoj književnosti.
Neko vreme bio je radi učenja nemačkog jezika u Petrinji, u Hrvatskoj. 1807. vrati se u Srbiju, postaje pisar kod valjevskog vojvode Jakova Nenadovića, zatim pisar u Praviteljstvujuščem
godine uspeva da dobije malu penziju od Srbije (prvo od 200, posle od 400 talira godišnje). 1837. putuje po Sremu i Hrvatskoj, gde su ga Ilirci lepo dočekali, i po Dalmaciji. Prilikom dinastičke promene u Srbiji 1842.
1841. sa ruskim putnicima Nadeždinom i Knjaževičem putuje po Hrvatskoj, Dalmaciji, Crnoj Gori, Srbiji; 1843. bio je u Pragu i Berlinu. Od 1844. pomaže ga i knez Mihailo Obrenović. 1845.
dve glavne sile: jednu, tako reći, centrifugalnu, na periferiji srpskoga naroda, među iseljenicima srpskim u Ugarskoj i Hrvatskoj, gde je materijalna i opšta duhovna kultura bila viša, ali gde je čisti narodni duh klonuo i gde su karakteristične
Crnjanski, Miloš - Lirika Itake
Iako nije trpeo Srbe, Vranicani je mene trpeo. Valjda zato što sam voleo da mi priča o Hrvatskoj i Zagorju, o Novom i Senju.
steničav, i da Bugari čekaju sa stisnutom pesnicom u džepu; posle o žitu što će stići iz Argentine, o samostalnoj hrvatskoj republici, i kako i Engleska želi da sve „nasledne“ i „podunavske“ države imaju bar novac zajednički.
Knežević, Milivoje V. - ANTOLOGIJA NARODNIH UMOTVORINA
2) ŽIVOTINjE KRIJESNICA (SVITAC) U Hrvatskoj se pripovijeda da su iskre od krijesa oživljele, i tako od njih postale ove bubice.
Tesla, Nikola - MOJI IZUMI
Školovanje sam nastavio u Višoj realnoj gimnaziji u Karlovcu u Hrvatskoj, gde je živela jedna od mojih tetaka. Ona je bila otmena dama, Žena jednog pukovnika, veterana, učesnika mnogih bitaka.
Petković, Novica - SLOVENSKE PČELE U GRAČANICI
Oko sredine veka Karadžićev novi književni jezik prihvaćen je i u Hrvatskoj. Lingvističkim razlozima u prilog jezičkom jedinstvu sa novoštokavskim jezgrom – koji su sa čisto naučnoga stanovišta
Nikada ga nije bilo i uvek se govorilo o dvema zasebnim književnostima – srpskoj i hrvatskoj. Kao što se uvek govorilo i o dvema zasebnim kulturama.
Selekcija jezičkih jedinica i selekcija određenih slojeva u njima izvršena je u okviru jedne stilske formacije u hrvatskoj književnosti sa početka veka, koja je svog prvog, najznačajnijeg epigona dala u pesničkome liku Ljube Viznera. A. B.
pa je Kulenović nakon svog ranog prvenca i nakon radikalnih stilskih lomova i vrenja posle prvog svetskog rata u hrvatskoj i srpskoj književnosti morao da traga za drugačijim, vlastitim „tonom“ i „glasom“, ili da zaćuti.
Ivić, Pavle (sa grupom autora) - Kratka istorija srpske književnosti
svojim rodnim ijekavskim govorom, raširenim u zapadnoj Srbiji, u Bosni i Hercegovini, u Crnoj Gori i među Srbima u Hrvatskoj, Slavoniji i Dalmaciji. Ispočetka je izgledalo da Karadžićeve reforme ne mogu uspeti.
uporišta, osnaženi naročito posle Deklaracije o nazivu i položaju hrvatskog književnog jezika (1967), prikazivali su hrvatskoj publici zalaganje za zajedništvo kao srpski unitaristički pritisak.
deo kosovske legende, spominje epsko pevanje o Milošu Obiliću u krajevima udaljenim od mesta događaja, u Bosni i Hrvatskoj, zapaža i nastajanje novih pesama.
u srpskim zemljama koje su se tada nalazile pod vlašću Austro-Ugarske (Vojvodina, Bosna, Hercegovina i srpski krajevi u Hrvatskoj) nemački su kulturni i književni uticaj i dalje osećao.
Čajkanović, Veselin - REČNIK SRPSKIH NARODNIH VEROVANJA O BILJKAMA
inače primere u mom komentaru SEZ, 41, 499). Na jednom mestu (BV, 7, 1892, 327 idd) junak se zove »Paprika-Janče«. U Hrvatskoj meću bibera u mladoženjine čizme, »da bi mu deca imala crne oči« (TRĐ, NNŽ, 3, 106). B.
Trojanović, Vatra, 188). Kad postoje opasnosti od zaraze besnilom, vadi se živi oganj iz s. (іb., 71). »U Primorju, u Hrvatskoj, meću u mladoženjine čizme bibera i venje da bi mu deca imala crne oči« (TRĐ, NNŽ, 3, 105 id). U narodnoj medicini v.
Badelj (u Boki) ili (u Hrvatskoj) sjekavac ili (u Liki) pasji stric (carduuѕ). »U Boci se pripovijeda da u zemlji pod ovom travom ko je srećan može naći
Ćipiko, Ivo - Pauci
Što tamo ne rade takozvani mađaroni! — I to je veliko zlo! — prekide ga gazda. — A ko veli da nije? I u svoj Hrvatskoj niko se ne nađe od Hrvata i Srba da usred bijeloga dana ubije onoga tirjanina i oslobodi svoj narod... Kukavice smo!
Đurić, Vojislav - ANTOLOGIJA NARODNIH JUNAČKIH PESAMA
pučka pesma. Bugarštice su se pevale u XVI i XVII veku u Dubrovniku, Dalmaciji i zapadnoj Hrvatskoj, i tada su i zabeležene. Guslarske pesme pevale su se na mnogo širem području i održale su se do najnovijih vremena.
Jednu svoju kćer, Katarinu, udao je za grofa Ulriha Celjskog, koji je imao velika imanja u Štajerskoj i Hrvatskoj i bio veoma moćan čovek (1433), a drugu — Maru udao je za turskog sultana Murata II (1435). Sem toga, 1435.
Snažan otpor najezdi Turaka pružen je i u Hrvatskoj i Slavoniji. Već krajem XIV veka prikučili su se Turci granicama ovih zemalja.
i Kladušanima četovao, činio zatrke, otimao djevojke, hvatao roblje, dijelio mejdane, te mu se ime pročulo po svoj hrvatskoj i turskoj Krajini.
Slovenac Benedikt Kuripešić, opisujući svoj put iz Beča u Carigrad (1531, u Itinerarium), kaže da se u Bosni i Hrvatskoj mnogo peva o Radosavu Pavloviću, Malkošiću i Obiliću. „Jedan izveštaj grada Splita senatu mletačkome 1547.
“ zmožan — moćan, silan zopca — zob Zrinj (ili Zrin) — grad u Hrvatskoj, danas selo (južno od Petrinje) zulum — nasilje zulumćar — nasilnik ibrišim — svileni konac iguman — starešina
pobratim popeti sepeti — zatvorene kotarice (po Vuku), pleteni sanduci (po Maretiću) Popila (Popine) — polje u Hrvatskoj porašta — zbog čega poredo — uporedo Porča od Avale — jedan od turskih zapovednika utvrđenja na Avali.
pa se pištolji i noževi u nj zadijevaju, a u drugi se pištolji metnu pa se objesi preko ramena kao jandžik (i ovo se u Hrvatskoj zovu svilaji)“.
pratnja, svita teva me — te će me valjda tevećeli — koji je ljubitelj čega (neću tevećeli — neću bez nagrade) têg — (u Hrvatskoj) letina, usev teke — tek (teke je zbog stiha) Tekija — crkvica između Varadina i Karlovaca telal — glasnik