Cvijić, Jovan - PSIHIČKE OSOBINE JUŽNIH SLOVENA
godine osnovali u Zagrebu Jugoslavensku akademiju znanosti i umjetnosti. Otada su se umnožile književne veze sa Srpskom akademijom u Beogradu i sa Maticom srpskom u Novom Sadu.
„Cela je varoš, dakle, ogroman atelje duha i nauke“ (E. Denis). Najslavniji predstavnici ove sjajne književne i naučne periode bili su Gundulić, Palmotić i Bošković.
Pošto je ušlo u škole, pomadžarivanje je počelo napadati i na srpsku crkvu i na književne ustanove. Ali se do kraja XIX veka javio među Srbima u Ugarskoj osetan ekonomski polet, koji je malo-pomalo osvežavao
Trebješanin, Žarko - PREDSTAVA O DETETU U SRPSKOJ KULTURI
Najzad, merodavni stručnjaci ističu da je Vukova zbirka jedinstvene i nedosegnute književne vrednosti i lepote u odnosu na sve zbirke poslovica pre i posle Vuka.
78—80. ³⁵ Trebješanin, Ž., „Poezija i psihologija ljubavne magije“, Književne novine, 1985. ³⁶ Radenković, Lj., Narodne basme i bajanja, Gradina, Niš 1982, s. 356; up. i Nedić, V.
89, 94—97. ⁹² Radenković, Lj., Simbolika boja u narodnim bajanjima slovenskih naroda, Beograd 1988, (poseban otisak iz Književne istorije, 73—74, 1986); Grković, Milica, isto, s. 141. ⁹³ Vukanović, T., isto, s. 90—91. ⁹⁴ Karadžić, V. S., isto, s.
307—527. ⁹⁶ Deretić, J., „Starosrpska imena kao oblik usmenog stvaranja“, Književne novine, 749—750, Beograd 1988. ⁹⁷ Vukanović, T., isto, s. 60—62. ⁹⁸ Đorđević, T. R., Deca, CHZ, Beograd 1941, s.
212. ⁵ Cvijić, J., Balkansko poluostrvo i Južnoslovenske zemlje, SANU — Književne novine, Beograd 1987, s. 369. ⁶ Marković, S., Srbija na Istoku, BIGZ, Beograd, s. 64. ⁷ Cvijić, J., isto, s. 341.
136. ³ Cvijić, J., Balkansko poluostrvo i Južnoslovenska zemlje, SANU—Književne novine—Zavod za udžbenike, Beograd 1987, s. 339. ⁴ Drobnjaković, B.
Deretić, J., „Starosrpska imena kao oblik usmenog stvaranja“, Književne novine, 749—750, Beograd mart 1988. Dimitrijević, Sofija, „Običaji u ličnom i porodičnom životu“, Banatske Here
Radenković, Lj., Simbolika boja u narodnim bajanjima slovenskih naroda, Beograd 1988, (poseban otisak iz Književne istorije, 73—74, 1986) Radenković, Lj.
Slijepčević, P., „O našoj patrijarhalnoj kulturi“, Književne novine, 769, Beograd 1989. Smiljanjić, Vera, „Socijalno poreklo psiholoških polnih razlika“, Psihološka istraživanja,
Cvijić, J., Balkansko poluostrvo i Južnoslovenske zemlje, II, SANU, Književne novine—Zavod za udžbenike, Beograd 1987. Cvijić, J.
Cvijić, J., Govori i članci, SANU, Književne novine—Zavod za udžbenike, Beograd 1987. Cvijić, Iz društvenih nauka, Vuk Karadžić, Beograd 1965.
Kapor, Momo - NAJBOLJE GODINE I DRUGE PRIČE
Više nije bio sam. Za tri meseca ugojio se jedanaest kila. Zauzvrat, da se nekako oduži domaćinima, napisao je za Književne novine »Sonet o Zelenoj reci«, a za Politiku napis o varoškoj Tvrđavi, koju bi svakako trebalo obnoviti.
Nije mogao da odbije dve-tri književne večeri po obližnjim selima, gde su ga u čudu gledali, i poetski čas u mesnoj osmogodišnjoj školi.
Danojlić, Milovan - NAIVNA PESMA
Slikovnice za predškolski uzrast, i kad su duhovito i smišljeno ostvarene, ne mogu zadovoljiti ozbiljnija merila književne umetnosti: one su, prosto, neka vrsta potrošnih dobara, elementarnih učila, predmeta za zabavu...
zaslužuju i pažnju i pohvalu: reč je o jednom obliku brižno negovanog, produhovljenog novinarstva, u kojem se oseća zvuk književne reči.
pri procenjivanju dečje književnosti, uz poštovanje njene posebnosti, valja, uvek, imati na umu duh celine, opšta merila književne umetnosti: tekstovi bez stila, duha i imaginativne snage ne mogu se prihvatiti samo zato što ne zadaju teškoće pri
Ne budemo li se obazirali na bitne zahteve književne umetnosti, desiće nam se da dečju književnost stavimo van važećih opštih zakona, čemu loši pisci i vaspitači jedino i
Pooštriti merila vrednovanja, uz primenu poređenja koja ponovo uspostavljaju prividno poljuljani integritet književne umetnosti, držati se opštih zakona a uvažavati stilske posebnosti — eto jedinog načina da se dečja književnost pravedno
Obavezna školska lektira slabo se obazire na ozbiljnije književne kriterijume; bukvari i čitanke puni su loših stihova. Književna kritika, takođe, nije stigla da se pozabavi ovom
Zeke su se našle na udaru književne kritike koja ih je, ne praveći razliku između uzroka i posledica, proglasila krivim za neinventivnost njihovih
Đaci su je naučili napamet... To joj, međutim, nije bilo dovoljno; očekivala je nastavak književne saradnje. Pesnika, koji stanuje u blizini škole, ona je doživljavala kao zanatliju iz komšiluka, kao piljara kod koga se,
Iz svetske književne riznice deci se i ranije, u raznim dobima i prilikama, preporučivalo ono što se smatralo shvatljivijim.
Ta, retka izvorna delca, mogla bi opstati i naći mesto i u postojećim okvirima književne umetnosti. Mogli bismo ih priključiti čas satiri, čas humorističkoj književnosti, čas čistoj lirici, čas parodiji...
pristavši da piše za decu, pristupio ispunjavanju jednog plemenitog poslanja, toliko izuzetnog, da se uobičajena merila književne kritike na nj ne mogu primenjivati.
Reč je, najpre, o nasrtaju na ustaljene književne navike, na vladajući ukus i uvrežena shvatanja. Iako književnost kod nas ima prilično ograničen uticaj na čitalačku
Skerlić, Jovan - ISTORIJA NOVE SRPSKE KNJIŽEVNOSTI
TRLAJIĆ 81 ATANASIJE STOJKOVIĆ 83 PAVLE SOLARIĆ 85 VIĆENTIJE RAKIĆ 87 II OD RACIONALIZMA KA ROMANTIZMU 88 KULTURNE I KNjIŽEVNE PRILIKE U PRVOJ POLOVINI XIX VEKA 89 NACIONALNO-KULTURNI ŽIVOT SRBA U UGARSKOJ 90 SRBIJA I NjEN NACIONALNI I KULTURNI
ŽIVOT SRBA U UGARSKOJ 90 SRBIJA I NjEN NACIONALNI I KULTURNI ZNAČAJ 91 ŠTAMPARIJE 94 PROŠIRIVANjE KULTURNO-KNjIŽEVNE OBLASTI SRPSKE 95 UČENA DRUŠTVA 96 POZORIŠTA 98 LISTOVI, ČASOPISI I ALMANASI 100 KNjIŽARE I ČITALAČKA
NENADOVIĆ 155 MILICA STOJADINOVIĆ SRBKINjA 158 III ROMANTIZAM 159 KULTURNE I KNjIŽEVNE PRILIKE 160 REAKCIJA POSLE 1848 161 CENTRI SRPSKE AKTIVNOSTI 162 NEMAČKI ROMANTIZAM I SLOVENSKI
OMLADINA SRPSKA 166 OMLADINSKA IDEOLOGIJA 169 LISTOVI, ČASOPISI I ALMANASI 171 KNjIŽEVNI UTICAJI 174 KNjIŽEVNE IDEJE 175 KULT NARODNE POEZIJE 177 OSNIVANjE STALNIH NARODNIH POZORIŠTA 179 JEZIK I PRAVOPIS 181 VUK ST.
MIJATOVIĆ 251 PAVLE MARKOVIĆ ADAMOV 253 KOSTA TRIFKOVIĆ 255 KOSTA RUVARAC 257 IV REALIZAM 259 KULTURNE I KNjIŽEVNE PRILIKE 260 NOVI DUH I »NOVA NAUKA« 261 LjUBEN KARAVELOV I SVETOZAR MARKOVIĆ 263 RUSKA KNjIŽEVNOST 266 GLAVNE IDEJE
VULOVIĆ 326 LjUBOMIR NEDIĆ 328 MARKO CAR 331 BOŽIDAR KNEŽEVIĆ 332 V DANAŠNjA KNjIŽEVNOST 334 KULTURNE I KNjIŽEVNE PRILIKE 335 DOLAZAK MLADIH NA MESTO STARIH 336 INDIVIDUALISTIČKI KARAKTER DANAŠNjE SRPSKE KNjIŽEVNOSTI 337 NACIONALNI
Za najnovije doba uzimani su samo pisci od književne vrednosti. Kulturno-istorijskim momentima koji uslovljavaju razvijanje književnosti dato je ovde još više mesta no u
i još nepotpuno razvijena u svima granama, ipak se u njoj mogu opaziti i obeležiti određeni duhovni i književni pravci. Književne pojave i književni radnici mogu se grupisati po glavnim književnim pravcima i glavnim idejama kojih su se držali.
on je prost čovek, praznoveran kaluđer, slab pisac. Inače piše dosta dobrim narodnim jezikom. Celo delo je bez književne vrednosti, i ima značaja utoliko što je to prvi putopis srpske književnosti i jedino zabavno delo srpskoslovenske škole.
Pisano je slabo, više ruski no srpski, i nema ni naučne ni književne vrednosti. Štampana u Rusiji i radi ličnih i praktičnih ciljeva, ova istorija je bila malo poznata kod Srba u Ugarskoj,
radio je bez ikakvih književnih ambicija, često i ne potpisujući se, više da bi mogao živeti, i svi ti poslovi su bez književne vrednosti.
Originalnih sastava nema, sami prilozi nemaju književne vrednosti, ali ono što je karakteristično to je sama zamisao o pokretanju jednog ovakvog časopisa i nove ideje prvi put
Panić-Surep, Milorad - SRPSKE NARODNE PRIPOVETKE ANTOLOGIJA
Upravo, mlad i neiskusan, godine 1815 on u njoj ne vidi osobite književne kvalitete, pa čak ni one silne argumente za svoju tezu o jeziku koje je inače stao da traži gde god je mislio da ih
Popović, Jovan Sterija - IZABRANE KOMEDIJE
Ovaj njegov nepristojan odgovor bude povodom, te iziđu Književne zabave, gdi se od časti i njegovo Zemljeopisanije, izdano u Beogradu za mladež osnovni učilišta (koje je Popečiteljstvo
Crnjanski, Miloš - Lirika Itake
Svet nikako ne želi da čuje užasnu oluju nad našim glavama. Tamo se tresu, ne politička situacija, niti književne dogme, nego i sam život. To su mrtvi, koji pružaju ruke! Treba ih naplatiti!
Karadžić, Vuk Stefanović - SRPSKE NARODNE PRIPOVJETKE
urednicima Srpskijeh, Hrvatskijeh, i ostalijeh Slavenskijeh listova što uvijek moje književne oglase u svojim poštovanim listovima štampaju, ja ovdje za to lijepo zahvaljujem, i molim ih, da to i sad učine.
Desnica, Vladan - Proljeća Ivana Galeba
I kod pisca koji „nadraste” ustaljene književne forme, koji „prezire” shematičnost i konvencionalnost formalističkih okvira i oblika, pa stane da ispunja dnevnike i
Petković, Novica - SLOVENSKE PČELE U GRAČANICI
Pomenuo bih onda jedno ime iz književne teorije – Šklovskog, čije je zapažanje o tome da se u književnosti ono što se obično prikazuje kao neobično, kao čudno
Sve ovo pominjem zato što nas gotovo sav razvoj književne nauke u našem veku navodi da o književnosti razmišljamo u sklopu celoga modela kulture, pa zato ni o ulozi umetnosti u
Jedna linija književne evolucije u srpskoj poeziji XX veka mogla bi da se označi kao sve potpunije odbacivanje nasleđenih pesničkih konvencija.
I na ovoj okuci književne evolucije presreće nas šala i slika o metaforičkoj stonogi. Već je pomenut Matić. Svi mi osećamo izuzetnu melodijsku
ispravne strane pristupili kad god bismo se našli u prilici da konkretno vrednujemo pojedine njene pojave iz jezičke, književne ili obredne oblasti, odnosno iz svakidašnjeg ljudskog ponašanja ili kulture ophođenja.
Budući da mi je ona najbliža, navešću primere iz književnosti, sa nekoliko kritičkih opaski koje nipošto ne osporavaju književne znalce čija imena s poštovanjem pominjem, ali zato bliže osvetljavaju stvar do koje nam je stalo.
tesno vezana za kulturu kao njen sastavni deo, proističu, ipak, važne posledice za proučavanje, ali i za predavanje književne umetnosti.
I pojam autora i autorstva, i pojam čitaoca, i shvatanje teksta, granice koja deli književne od neknjiževnih tekstova, i odnos prema tradicionalnom i novom, i razlikovanje originala i prevoda, svoga sopstvenog i
Nastasijevićeve pesme – nastale u vreme međuratne književne avangarde – nesumnjivo pripadaju modernoj poeziji. Ali je zanimljivo da se neke od tih hermetičkih pesama, kao i neke
najteže za razumevanje Nastasijevićeve pesme – spajanje Majke Zemlje i Bogorodice – mislim da neće biti teško za književne znalce iz srodnih slovenskih kultura.
Obično se daje u srazmerama koje ga čine uzornom tvorevinom književne veštine. Slike su srezane i bojene tako da nas opsenjuju svojom plastičnošću.
Stoga se nedostatak teorije ističe, a ne skriva. A to je, naravno, lako prepoznatljiva odlika evropske književne avangarde, koja se doslovno obrušavala na sopstvenu, racionalno utemeljenu kulturu, a okretala se ili prema tuđim
Petković, Novica - Dva srpska romana (studije o Seobama i Nečistoj krvi)
zbog svoje osobenosti nametnule kao nešto što valja najpre rasvetliti da bi se analiza mogla produžiti na višim ravnima književne strukture.
Deo tog plana ostvario je mnogo kasnije: u izdanju Srpske književne zadruge izašle su 1962. godine u dva toma Seobe i Druga knjiga Seoba.
Ali ne treba mešati građu iz koje su likovi sazdani sa njima samim. Oni su uslovne, književne tvorevine, pa se stoga i ne mogu razlagati i posmatrati sredstvima, recimo, analitičke psihologije kao da su pred nama
to jest sadašnjost preuzima ulogu okvira, preko kojih se i izlazi u vanknjiževni svet, a prošlost je vreme odigravanja književne radnje.
oko časopisa Srpski književni glasnik; znači oni koji su sve do prvog svetskog rata presudno uticali na formiranje književne samosvesti (metaknjiževnosti).
Stankovićeva može duž istorijskog razvitka nacionalne prozne umetnosti dobijati čas jednu čas drugu količinu čisto književne vrednosti.
Postoje periodi kad se na visok stepen književne veštine gleda kao na izveštačenost, kad se od nje zazire. Dovoljno je,uoctalom, podsetiti da su u večitom sporenju
Pisac je, očigledno, i svoju junakinju osudio na propast čim ju je izveo iz književne varoši, iz onoga, naime, utopijskog prostora u kome ne žive stvarni ljudi, nego njegovi književni likovi.
Ko je sklon da književne pojave posmatra na široj dijahronijskoj mapi, lako će to zapaziti. Autor zamašne i kod nas najznačajnije studije o
276 Mi danas znamo da su se u tom „najprelaznijem" vremenu začele i neke nove književne vrednosti, pa da su nastale i književne tvorevine od neprolazne vrednosti.
276 Mi danas znamo da su se u tom „najprelaznijem" vremenu začele i neke nove književne vrednosti, pa da su nastale i književne tvorevine od neprolazne vrednosti.
Nije, dakle, Crnjanski menjao samo neke književne konvencije u stihu i prozi; menjao je takođe i neke jezičke konvencije. Zapravo je on prvi u upotrebu uveo neke
Leskovac, Mladen - STARIJA SRPSKA POEZIJA
ipak, pored svih apsurdnosti, izgrađivao tokom čitavoga stoleća i predavao s kolena na koleno kao najveća dragocenost književne tradicije.
kruga pisali su doduše istovremeno i italijanski i latinski, ali onim latinskim koji je za sobom imao bogata stoleća književne produkcije, dakle pesničke upotrebe i prelivne izgrađenosti, i italijanskim narodnim, koji su oni počeli u književnosti
tako jasno upućuju na moguće poetske izvore Gorestnog plača, pa proširujući potom svoja istraživanja i na druge moguće književne obrasce, Bernard Džonson je u svome radu Gorestni plač i Plač Serbiji Zaharija Orfelina.
N. Radojčić je docnije napisao još dva mala a lepa rada u kojima izučava moguće književne uzore n podsticaje — „koren”, kako on kaže — Plaču; ti radovi su: 1) Plač Srbije, Letopis Matice srpske, mart 1952, knj.
Ne mnogo lojalno jer sa velikim zakašnjenjem, Đorđe Rajković je u svome članku Iz moje književne zapisnice, Javor od 14. septembra 1880, 1169—72, izložio Novakovićevu pogrešku iz god.
V. i polemiku B. Marinkovića oko J. Avakumovića sa dr Vojislavom Ilićem Ilijaševićem: Književne novine XIV, br. 171. od 18. maja i br. 173. od 15. juna 1962). MADAME (str. 72).
takođe i šta dr Dragiša Živković piše o Maletiću kao književnom kritičaru (u knjizi Počeci srpske književne kritike, Bgd 1957, 178 idd.).
Ivić, Pavle (sa grupom autora) - Kratka istorija srpske književnosti
Karlovcima (1733-1739), čiji su osnivači učenici Kijevske duhovne akademije, bila je prvo žarište nove, barokne književne kulture.
U kritikama tadašnjeg književnog jezika i u polemikama s mnogim protivnicima dao je prve oglede naše filološke i književne kritike, kao što je u tekstovima o narodnim umotvorinama dao osnove za teoriju i istoriju usmene književnosti.
Uporedo s jezikom i narodnim umotvorinama Vuk se bavio i drugim oblastima narodnog života. Utoku cele svoje književne karijere on je prikupljao građu s namerom a opiše "običaje, sujeverje, mitologiju i domaći život srpskog naroda".
Bio je to srećan sticaj okolnosti, jer su tada nove književne ideje dolazile iz Pariza. Za dve decenije - koliko je moderna najviše trajala - umetnički uspon književnosti bio je
Jedan od izrazitijih predstavnika je istoričar Slobodan Jovanović (1869-1958), koji je samo povremeno razmatrao književne teme, ali se zato svi njegovi tekstovi mogu čitati kao da su književni već i zbog same stilske veštine.
Ali su u isti mah nastala i dela trajne vrednosti. I što je najvažnije u vreme kad su gotovo sve književne konvencije podvrgavane sumnji formirali su se neki od najkrupnijih pisaca 20. veka.
postoji i u srpskoj sve do završetka Prvog svetskog rata, kada se ona neposredno uključuje u jak internacionalni pokret književne avangarde.
slovenskim: ruskom, poljskom i češkom - simultano sudeluje u evropskome zajedničkom književnom životu i opštem razvoju književne umetnosti.
Milanković, Milutin - KROZ VASIONU I VEKOVE
To je početak jednog dela, koje sam spremao na poziv naše Književne zadruge, za kolekciju njenih poučnih knjiga. Uzimajući ovo nedovršeno delo u ruke, živo se sećam uživanja s kojim sam ga
Opačić, Zorana - ANTOLOGIJA SRPSKE POEZIJE ZA DECU PREDZMAJEVSKOG PERIODA
koji je, uz prosvetne priloge nastavnicima, sadržao i književne priloge za decu, a zatim 1865. i „Dodatak“ Školskom listu namenjen učenicima mlađeg školskog uzrasta.
Njihov značaj je veliki pošto nude presek književne lektire za decu u drugoj polovini 19. veka. Osim toga, u njima su promovisani svi važniji pesnici i prozni pisci ovog