Cvijić, Jovan - PSIHIČKE OSOBINE JUŽNIH SLOVENA
Lesnovski manastir južno od Kratova, koji je podigao Oliver, veliki vlastelin cara Dušana; nagoričanske crkve kod Kumanova, manastir Treskavac kod Prilepa, itd.
Njegovih iseljenika ima mnogo po Kosovu, u Moravici i čak oko Kumanova, ali ih je najviše otišlo preko stare granice u Jablanicu i Veternicu.
Ima doseljenika i iz Leskovca, iz Vranja, od Kumanova i Prilepa. Odskora je proglašen varošicom. Sela su zbijenog tipa, ali nestaje one dvospratne kuće (sa krevetom)
Ni na jednom komadu ženske nošnje nema veza. Vezene šare prestaju kod Slivova, pa se javljaju tek oko Kumanova i u skopskoj okolini.
Petković, Vladislav Dis - PESME
SEPTEMBAR 1912. GODINE 126 PRVA PESMA SREĆE 128 PO GROBOVIMA 131 SPOMENIK 133 ZVONA NA JUTRENjE 135 SA KUMANOVA 138 UZDAH SA DUNAVA 141 KRVAVI DANI 143 ISPOD ZVEZDE SREĆE 144 SA KRINOM U RUCI 146 PROSTO IME 148 CVETOVI
SA KUMANOVA — ISTINITI DOGAĐAJ — U jednome kraju starog Beograda, Posle tol'kih dana opet gledam njega: Nasmejana, vedra, lica uvek
Sad od Kumanova, Markova Prilepa, I od Gračanice do Bitolja ravna Ukinuta ruka crna i svirepa, Oživela naša carevina davna.
Oni su ostali ispred Kumanova, Merdara, Prilepa i oko Bitolja, Kao mrtva straža pokolenja nova, K'o živi grobovi, kao zlatna slova, K'o dovršen zavet