Trebješanin, Žarko - PREDSTAVA O DETETU U SRPSKOJ KULTURI
Rano preuzimanje izvesnih, određenom uzrastu primerenih radnih obaveza, budi i jača kod dece osećanje samosvesti, odgovornosti i pouzdanja u sopstvene snage.
Danojlić, Milovan - NAIVNA PESMA
Onim pridevom „dečja” počinjeno je svetogrđe prema uzvišenoj samosvesti Literature. Tim ograničenjem ona kao da je priznala da ne drži mnogo do sebe, i da dragovoljno pristaje na niže mesto u
jače nego ikad, ulogu koju je igrao u razvoju naše pesme za decu, kao i u borbi za održavanje naše kulturne i građanske samosvesti, u borbi za osmišljavanje života, za osvajanje njegovog dostojanstva i časti. Pariz, 22. septembra 1984.
Petković, Novica - SLOVENSKE PČELE U GRAČANICI
U pesničkom snu Rada Drainca on se sam premešta po tome svetu, uz tračak ironijske samosvesti. Odavde proističu dve već na prvi pogled vidljive osobine njegove poezije: neutaživa žeđ za putovanjem i najraskošnija
Petković, Novica - Dva srpska romana (studije o Seobama i Nečistoj krvi)
drugo žensko telo u ranijem srpskom romanu - sazdaje sopstvenu sliku, povremeno, i ne tako retko, reflektovanu u samosvesti.
Udvajanja nastaju kao povremeni prekidi, kao osamostaljivanje u samosvesti reflektovane slike tela nasuprot samom telu koje, sa svojim prenadraženim čulima, otima maha.
časopisa Srpski književni glasnik; znači oni koji su sve do prvog svetskog rata presudno uticali na formiranje književne samosvesti (metaknjiževnosti).
Ivić, Pavle (sa grupom autora) - Kratka istorija srpske književnosti
U srpskoj tradiciji veoma razvijena, istorijska predanja igraju važnu ulogu u očuvanju nacionalnog identiteta i samosvesti. Takva su predanja o Marku Kraljeviću, njegovoj natprirodnoj moći, sticanju snage, odabiranju konja, i njegovim tragovima