Cvijić, Jovan - PSIHIČKE OSOBINE JUŽNIH SLOVENA
Ovi Neretljani, čija je kolevka sliv Neretve, bili su se naročito odali gusarstvu. Proslavili su se u svojim borbama sa Mlečićima krajem H veka.
Ova je organizacija iščezla verovatno pod uticajem vizantijske uprave, jer su ovi krajevi i sliv Marice bili pod vizantijskom upravom duže no ostale južnoslovenske oblasti.
Njemu pripada i stanovništvo oko mnogih pritoka Moravinih i Vardarovih, kao: doline Treske blizu Skoplja, čiji se sliv zove Poreč, zatim stanovništvo dolina Markove reke, Pčinje sa Krivom rekom, slivova Babune i Topolke zapadno od Velesa,
Stanovnici Poreča (sliv Treske) više su vezani za moravsko-vardarski varijetet. Gotovo sva sela u ravnici su čifluci sa kućama od neotesanog
Morave (moravsko-vardarski varijetet) Ovo stanovništvo zauzima jedan od najvećih slivova u sredini poluostrva, sliv Gornje ili Binačke Morave.
Na jugoistoku i istoku je sliv Binačke Morave zatvoren velikim kristalastim masivima Skopske Crne gore (Karadaga), sa koje Binačka Morava izvire.
Sa severne strane je sliv Binačke Morave ograničen planinama Stolovima, Lisicom i Goljakom, koje ga razdvajaju od vranjske oblasti i starih
Ovaj sliv obuhvata tri različna dela. To su: Gornja Morava koja počinje od Kamenoglave kod Ferizovića i drži do reke Prilepnice
ogranaka Crne gore i Karpine i kod Bujanovca izbija u moravsko-vardarsku dolinu, kojom prolazi železnička pruga. Sliv Krive reke, severozapadno od Izmornika, vrlo je prostran i prostire se između novobrdske Velike planine i pomenute
Kako je daleko od velikih puteva, ovaj sliv ima puno skrivenih i usamljenih kutova po dubokim dolinama. Po tome čini suprotnost Kosovu, koje je široko otvoreno i
u dolinu Laba na Kosovu, tako je ovde moravsko stanovništvo prešlo razvođe između Morave i Kosova i zašlo u kosovski sliv. Sa kosovskim stanovništvom su i dva sela iznad Gračanice, Badovci i Novo Selo.
tipa zauzima oblasti na istoku od Iskra i od razvođa između Iskra i Marice, dakle donjodunavsku ploču (ravan), sliv Marice sa Trakijom i doline planina Rodopi i Pirina koje su otvorene prema Jegejskom moru.
Crnjanski, Miloš - Lirika Itake
Kad iznemognem, i moga raspadanja talog slivaće se u tamu, kroz reka naših mulj i sliv, u zemlju koja vri, na dnu blata ustajalog.