Cvijić, Jovan - PSIHIČKE OSOBINE JUŽNIH SLOVENA
KNjIŽEVNOSTI Jovan Cvijić PSIHIČKE OSOBINE JUŽNIH SLOVENA „Antologija srpske književnosti“ je projekat digitalizacije klasičnih dela srpske književnosti
ask.rs. 2009. Antologija SRPSKE KNjIŽEVNOSTI Jovan Cvijić PSIHIČKE OSOBINE JUŽNIH SLOVENA Sadržaj PLAN I METODE 2 PRVI DEO: ETNIČKO JEDINSTVO I PSIHIČKI TIPOVI 8 DRUGI DEO: DINARSKI TIP 15 PRVA
GLAVA: DUHOVNI RAZVITAK I OPŠTE OSOBINE 197 OSAMNAESTA GLAVA: PSIHIČKI VARIJETETI 203 PSIHIČKE OSOBINE JUŽNIH SLOVENA PLAN I METODE Psihičke osobine su predmet antropogeografije. — Metoda neposrednog promatranja i etnopsihičkih profila.
Zbog toga ću dati samo klasifikaciju Južnih Slovena. Od svih etničkih grupa na Balkanskom poluostrvu kojima smo se dosada bavili, Južne Slovene najbolje poznajem. Od 1887.
Da bih utvrdio psihičke osobine Južnih Slovena često sam se koristio mnogim etnološkim podacima, naročito onima koji se mogu izvesti iz nošnje i dijalekata, pa i iz
Još je znatnija dubrovačka književnost od XVI do XVII veka. Najzad je vrlo poučna nova istorija svih Južnih Slovena u XIX veku, u doba njihova preporođaja i delanja.
Najveći je broj Južnih Slovena bio vekovima pod turskim jarmom; Hrvati i Slovenci su još duže bili pod vladom i uticajem Nemačke i Madžarske; Vrlo
Klasifikacija Južnih Slovena, koju pokušavamo dati, nije lingvistička klasifikacija. Ona treba da se osniva na svima psihičkim osobinama.
Utoliko se pre mogu osetiti uticaji etničkog sastava kod Južnih Slovena, koji su civilizacijom manje preinačeni i još i danas izloženi raznim etničkim stapanjima.
Veliki broj antropoloških merenja koja su izvršena kod Južnih Slovena ne obziru se na mnogobrojne migracije koje su se desile u poslednjim vekovima.
Pre nego što pređemo na psihičku klasifikaciju Južnih Slovena, treba da ukažemo na njihovo etničko jedinstvo i na njihove zajedničke psihičke osobine.
— Manifestovanje nacionalnog jedinstva. — Razlike između Južnih Slovena na zapadu i Bugara. — Tipovi, varijeteti i psihičke grupe.
Trebješanin, Žarko - PREDSTAVA O DETETU U SRPSKOJ KULTURI
¹⁰ Čovekova sudbina u tesnoj je vezi sa zvezdom pod kojom je rođen. Zapravo, kod Srba, a i drugih Južnih Slovena, rasprostranjeno je verovanje da svaki čovek ima svog „astralnog dvojnika“, odnosno da kada se dete rodi tada se i
rezultat je preplitanja, odnosno kontaminacije izvornog (narodnog) i pozajmljenog (hrišćanskog) računanja vremena kod Slovena, tj. mešanja „narodne“ i „crkvene“ nedelje.
³ Kod Južnih Slovena, još u doba naseljavanja Balkanskog poluostrva, rodovi su bili sastavljeni od više zadružnih porodica.
R., „Srpski folklor“, u: Naš narodni život, tom 4, Prosveta, Beograd 1984, s. 7—9. ² Bogišić, B., Pravnі običaji Slovena, Zagreb 1866; Kraus, F., „Pitanja za proučavanje naroda“, Bosanska vila, 1, 1887; Radić, A.
4, Zagreb 1870, s. 165. ¹⁴ Milićević, M. Đ., isto, s. 196. ¹⁵ Dragić, M., Verovanja kod Južnih Slovena u oblasti rođenja i zdravlja kod malog deteta, CHZ, Beograd 1940, s. 3. ¹⁶ Milićević, M. Đ., isto, s.
713. ¹¹ Filipović, M. S., „Čovekov dvojnik u narodnom verovanju Južnih Slovena“, u: Trački konjanik, Prosveta, Beograd 1981, s. 196. ¹² Grbić, S. M., isto, s. 7. ¹³ Petrović, P. Ž.
, P. Ž. Petrović, N. Pantelić, isto, s. 273; Grbić, S. M., isto, s. 13. ³¹ Uspenski, B. A., „O simbolici vremena kod Slovena: ’čisti’ i ’nečisti’ dani nedelje“, Povelja, 3—4, Kraljevo 1987, s.
, isto, s. 8; Grbić, S. M., isto, s. 14. ³⁵ Filipović, M. S., isto, s. 410. ³⁶ Dragić, M., Verovanja kod Južnih Slovena u oblasti rađanja i zdravlja kod malog deteta, Biblioteka Centralnog higijenskog zavoda, Beograd 1940, s. 3.
172; Filipović, M. S., „Srodstvo po mleku kod Južnih Slovena“, Etnološki pregled, 5, 1963, s. 33—54; Nikolić-Stojančević, Vidosava, isto, S. 4119; Begović, N., isto, s. 195.
M., isto, s. 109. ¹²⁵ Milosavljević, S. M., isto, s. 95. ¹²⁶ Đorđević, T. R., Zle oči u verovanju Južnih Slovena, Prosveta, Beograd 1985, s. 192—236. ¹²⁷ Vukanović, T., isto, s. 199. ¹²⁸ Trojanović, S., isto, s. 219; Grbić, S. M.
, isto, s. 239. ¹⁴⁵ Čajkanović, V., isto, s. 211; Vuletić-Vukasović, V., „Vještica u verovanjima Južnih Slovena“, Karadžić, 10, Aleksinac 1901, s. 187; Banović, S., isto, s. 194. ¹⁴⁶ Bratić, T. A., isto, s. 289. ¹⁴⁷ Ardalić, V.
200. ¹⁶⁵ Mikac, J., isto, s. 200. ¹⁶⁶ Radenković, Lj., isto, s. 108. ¹⁶⁷ Đorđević, T. R., Zle oči u verovanju Južnih Slovena, s. 14. ¹⁶⁸ Milićević, M. Đ., isto, s. 294. ¹⁶⁹ Radenković, Lj.
Skerlić, Jovan - ISTORIJA NOVE SRPSKE KNJIŽEVNOSTI
On napušta staru tradiciju da se u pisanju počinje crkvenom istorijom i mesto toga govori o ranijoj sudbi Slovena, tumači postanje monarhije i republike, raspravlja o istorijskim zakonima, ima izvesno organsko shvatanje ljudskoga
je prvi racionalist i slobodni mislilac u srpskome narodu i »najradikalniji zastupnik ideja Prosvećenosti kod Južnih Slovena« (dr Matija Murko).
poglede na slovensku prošlost; Rimlяni slavenstvovavšïi (Budim, 1818), gde je hteo da izvede srodnost između Rimljana i Slovena; Bukvárъ slavénskій trïazbučnый (Budim, 1812), gde je izložio svoje poglede o slovenskoj azbuci i pravopisu; zatim,
Iako sam lično nije verovao u budućnost Slovena i svoja dela pisao na nemačkom jeziku, on je svojim naučnim proučavanjima dao Slovenima jednu ideju o njihovoj
Taj uticaj bio je posredan i neposredan: preko austrijskih Slovena, čeških i slovačkih panslavista, i neposredan, pravo od nemačke škole i nemačke književnosti.
On slavi srpski jezik, i misli da pravilni, krepki, skladni srpski jezik treba da postane opšti jezik Slovena. »Naš je jezik silniji od talijanskoga i latinskoga, a nije siromašniji ni od grčkoga.
ukočeni i tužni indijski Istok, živopisni i hučni arabljanski Istok, egzotičan, zaljubljen i mirisan, borbe izumrlih Slovena na obalama Severnoga mora sa germanskim osvajačima; dramatične epizode iz svetske istorije, verske i građanske ratove
Kapor, Momo - BELEŠKE JEDNE ANE
— kako to izvesti? Tu njemu padne na pamet fenomenalna ideja! Na tromeđi između Austrije, Italije i nas — Starih Slovena, održavala se svake godine tradicionalna biciklistička trka internacionalnog tipa: mislim, žute majice i ti fazoni!
Crnjanski, Miloš - Lirika Itake
Ja sam gledao, začuđen, njina bleda, iznurena, lica, i ćutao. Budući da sam jedan od onih koji to isto čekaju od Slovena, neprijatno me je dirnulo.
Pupin, Mihajlo - Sa pašnjaka do naučenjaka
Pozdravio sam Beograd kao akropolu svih Srba i izrazio verovanje da će on uskoro postati metropola svih Južnih Slovena. ”Ovo je model naprednih misli u društvenim i političkim naukama za koje se interesuju američki studenti”, rekao sam
- Budimpešta je dovoljno velika da bude prestonica Južnih Slovena u Mađarskoj, zar ne? - upitao je. - Ona je to zasigurno, ali je nešto nezgodna i neprirodna, odgovorih ja.
Pozdravio sam Beograd kao akropolu svih Srba i izrazio verovanje da će on uskoro postati metropola svih Južnih Slovena. ”Ovo je model naprednih misli u društvenim i političkim naukama za koje se interesuju američki studenti”, rekao sam
- Budimpešta je dovoljno velika da bude prestonica Južnih Slovena u Mađarskoj, zar ne? - upitao je. - Ona je to zasigurno, ali je nešto nezgodna i neprirodna, odgovorih ja.
“, dominiralo je dugo vremena mojim mislima i osećanjima. Postao sam povučen i, kako sam kao većina Slovena bio temperamentan, mogao sam se zauvek izgubiti u lavirintima svih vrsta metafizičkih sanjarija koje sam počeo da
pravo američko oduševljenje i neposrednost, spasli su me od skretanja u sanjarsko bespuće temperamentnog i sentimentalnog Slovena, koje se nekad naziva idealizam.
Petković, Novica - SLOVENSKE PČELE U GRAČANICI
ili se tamo upoznao s tajnama kovačevog zanata ili je možda zamišljen kao sam kovač, dakle čovek koji je kod starih Slovena, kao i kod nekih drugih ratarskih plemena, postajao „kulturni heroj, pomoćnik u božanskom činu stvaranja“41 .
I upravo u tom trenutku on nalazi pribežište u dubini istorijskog vremena, kod starih Slovena: O! mrzim, mrzim da mi otkrivaju istinu, da sviću dani i da gledaju u mene! [...
Ivić, Pavle (sa grupom autora) - Kratka istorija srpske književnosti
Do kraja desetog veka jezik tih prevoda postao je bogoslužbeni i književni jezik većine Slovena, u prostoru od Jadranskog i Egejskog mora do severa Rusije.
Uskoro je glagoljica kod pravoslavnih Slovena zamenjena azbukom koja je kasnije prozvana ćirilicom. Ona je ustvari tadašnje grčko uncijalno pismo dopunjeno sa
su se i u njemu izvesne razlike i u izgovoru, kao u srednjevekovnom latinskom u zapadnoevropskim zemljama, ali su se kod Slovena te razlike odrazile i u pisanju.
slovenske produkcije obrađena u kanonskim oblicima obredne književnosti i da je jezik literature obredni, sveti jezik Slovena, odredila je karakter daljeg slovenskog književnog stvaranja.
Kod Slovena takvi su češki knez Vaclav (ubijen 1922) i ruski kneževi Boris i Gljeb (ubijeni 1015). Nastala sredinom 11. veka, sloven
Čajkanović, Veselin - REČNIK SRPSKIH NARODNIH VEROVANJA O BILJKAMA
Hehn, Kulturpfl7., 295 i 597, gde je utvrđen »začudo istorodan naziv u jezicima Kelta, Germana, Slovena i — Tračana«). U okolini Đevđelije, kod Mrzenske Banje, nalazi se sveti javor: pod njim o Preobraženju (6.
LIPA Lіnde (tіlіa). Lipa. Reč je praslovenska. Šulek, Rad, 39, 12. L. je, kod Srba i Slovena uopšte, bila sveto drvo (v. uopšte V.
U verovanjima i obredima Istočnih Slovena breza ima mnogo veću ulogu nego u našim: u ruskim prolećnim obredima, kao drvo koje najranije olista, češće nego sva
O h. kao svetom i senovitom drvetu kod Slovena v. R. Bulat, Pogled u ѕlovenѕku botaničku mіtologіju, Zagreb, 1932 2—6. Cer.
pecivima u Vojvodini (GEI, 16—18, 1967—1969, 125—155) ili o poreklu i značenju božićnog obrednog hleba u Južnih Slovena (GZM, n. s., 8, 1953, 7—47; upor. i Srp. mit. rečn., čl. Božićni hlebovi — od istog pisca, Š. Kulišića).
Opačić, Zorana - ANTOLOGIJA SRPSKE POEZIJE ZA DECU PREDZMAJEVSKOG PERIODA
nalik na francuske enciklopediste (pesnik, bakropisac, pisac udžbenika iz prirodnih nauka, pokretač časopisa Južnih Slovena) Orfelin je, i sam učitelj, pisao o učiteljskom pozivu (tekst „Kratkoe da prostoe o sedmi tainstvah učiteljskoje
Pokreće 1765. Slavenoserbski magazin, prvi časopis Južnih Slovena. Piše poeziju („Melodija k proleću“, „Plač Serbii“ itd.), udžbenike za škole, izdaje monografiju Život Petra Velikog.
Petrović, Rastko - PESME
tiskanim plavo, I kakve ludačke ja sve smišljam planove: Čas kralj ludaka, čas car, kambodžske gledam klance, Sin sam Slovena divljih nekada, ali sada putnik.