Jakšić, Đura - PROZA
I mirno sam po vas dugi dan molovao. Behu to po većoj česti crteži iz prošlog ustanka — dosada su svi već upropašćeni; sâm sam tome uzrok, a između njih moralo je i lepih biti.
Nenadović, Mateja Prota - MEMOARI
Budem onde dan-dva, pak beži u Ašanju i Kupinovo, dok me nisu Nemci šnjima. O ̓AJDUČKIM ČETAMA (Pre ustanka Karađorđevog) Ja sam od časti moga oca Alekse opisao žitije, No ovo sam zaboravio, koje mislim da je najvažnije od
Veselinović, Janko - HAJDUK STANKO
I slavni pesnik ustanka našeg, Višnjić, rekao je tom prilikom, posle boja mišarskog, jednu istinu, koja će ostati večita.
Mesta sklonitija nisu ni išla u zbegove. Tu se vodio domaći život, ne onako kao pre ustanka, ali bar je čeljad bila pod svojim krovom zaklonjena, ako ni od čega, ono od zla vremena.
Crnjanski, Miloš - Seobe 2
Hungari su ga, za vreme poslednjeg svog ustanka, bili porušili, tako, da ga niko više nije opravljao. Sva brdašca oko Tokaja bila su zasađena vinogradom.
Cvijić, Jovan - PSIHIČKE OSOBINE JUŽNIH SLOVENA
god.) i Karađorđeva ustanka (1804. god.). Njihovih neposrednih potomaka je nestalo. Nema plemstva: uništeno je posle Kosovske bitke i za vreme
Odnosi između članova jedne družine su srdačni. Za vreme ustanka 1804. godine pobunjeni seljaci su formirali družine po krajevima iz kojih su bili. Često idu dva i dva zagrljeni.
Srbi iz drugih krajeva su još u početku Ustanka u Šumadiji osetili njen izuzetan značaj i shvatili da će oni postati zemlja nacionalne misije.
Veliki broj dobrovoljaca, krdžalija, iz ovog kraja prišli su za vreme šumadijskog ustanka Karađorđu. Osim Ničpura sva sela imaju srpska imena.
Zanimljivo je da je prababa današnjih Kokalevića dovedena u Debar za vreme Karađorđeva ustanka kao devojka robinja iz paraćinskog kraja u severnoj Srbiji.
odakle ima mnogo ljudi stalno nastanjenih po Srbiji (po moravskoj dolini) i odakle su Cincar-Janko iz Karađorđeva ustanka i Cincar-Marković, predsednik ministarstva 1902. i 1903. godine.
Interesantno je da u Drimkolu ima slučajnih doseljenika i iz Srbije (dovedeni kao robovi za vreme ustanka), zatim iz Bosne i Hercegovine (Srbakovi, Srbinovi, Bošnjakovići).
Među onima koji su prvo radili na oslobođenju putem ustanka, među književnicima i procagandistima, ima i takvih čiji je mentalitet bio znatno drukčiji od mentaliteta koji je
Skerlić, Jovan - ISTORIJA NOVE SRPSKE KNJIŽEVNOSTI
očajnim prilikama, ono što je bilo najistaknutije i najimućnije u srpskom narodu, oni koji su bili na čelu narodnoga ustanka, glavari, sveštenici, kaluđeri, varošani, stanovništvo iz ravnica i pored drumova, izbeglo je da se skloni ispred
u svojoj kući, smatrali ih za austrijsko oruđe u borbi protiv mađarske slobode, a naročito posle propalog mađarskog ustanka od 1704. Tek Josif II uzeo je u zaštitu Srbe od gonjenja mađarskih županijskih vlasti.
i slavne prošlosti, imala je uticaja ne razvijanje nacionalnog i srpskog državnog osećanja kod Srba, i za vreme prvog ustanka, u početku XIX veka, bila je zabranjena u Austriji.
1836. išao je u Lajpcig da štampa svoju istoriju drugog ustanka. Svršivši taj posao, u povratku u Srbiju 1837, zaustavi se u Pešti, i tu poduže ostane.
U tom pravcu dao je nekoliko dela: na prvom mestu epopeju ili upravo niz epskih pesama iz prvog ustanka Serbianka (Lajpcig, 1826), Troєsestarstvo ili Serbske trы miline (Lajpcig, 1837), prvobitan naslov Tri vile ili
ili Serbske trы miline (Lajpcig, 1837), prvobitan naslov Tri vile ili gracije, apologija kneza Miloša i drugog ustanka, i Troєebratstvo to єstь rodъ, putъ i narodъ muža (Beograd, 1844).
»Obožavatelj bogoduhnovenog Omira«, on je hteo da dâ Ilijadu prvog srpskog ustanka. Mnogo stvari toga herojskog doba on je lično video; kao pisar u Sovjetu bio stalno pored glavnih vojvoda i vođa
« U stvari, to nije veliki ep no niz istorijsko-epskih pesama o pojedinim ljudima i događajima iz ustanka. On često samo suvo i opširno izlaže istorijske događaje. Spev je obilan: mnogo lica, mnogo događaja.
duha i po mestimičnom ugledanju na narodne pesme, a naročito kao istorijski i biografski materijal za doba prvog ustanka. DRAMATIČAR.
Kao »istoriograf« kneza Miloša napisao je istoriju drugog ustanka, pod naslovom Istorія Serbіe odъ početka 1813. do konca 1815. godine (Lajpcig, 1837; drugo izdanje, Beograd, 1888).
Baveći se u Srbiji, skupljao je od još živih suvremenika građu za istoriju prvog srpskog ustanka. Te beleške je sredio i štampao pod naslovom: Ustanakъ srbskій podъ Crnыmъ Đorđemъ (Novi Sad, 1862).
bile su uzburkana doba kada su se potlačene nacije bunile i kada su se nacionalne države stvarale: to je bilo doba ustanka Luke Vukalovića (1861), bombardovanja Beograda (1862), poljskog ustanka (1863), grčkog ustanka na Kritu (1866) i
Ćopić, Branko - Bašta sljezove boje
Seljačak šmrcnu i nastavi pomalo sanjalački: — Nema te bune i ustanka što se nije na nas oslonio. Još je moj djed, pričaju mi, kao dječak od jedanaest godina, uz onu veliku bunu, nosio
Velmar-Janković, Svetlana - DORĆOL
primer, o kugi, prokletoj moriji, koja je još uoči Kočine krajine, krajem XVІІІ veka, a i kasnije, čak i posle Prvog ustanka, u nekoliko navrata prodirala u grad i harala kako je htela.
Šta da preduzima i zašto da pita? Sve je naslućivao a ništa nije mogao da spreči. Cećao se kako 1815, uoči Drugog ustanka, umalo da pogreši najteže u životu.
I u svojoj smrti Vasa, ne retko, oseti zadovoljstvo što je nestao pre no što su vođi prvog ustanka, oboleli od vlasti i od zlosti, stali da rade jedan drugom o glavi, iako je u početku izgledalo da su složni koliko i
U Vasino doba, u godinama Kočine krajine i pre prvog ustanka, pred Stambol-kapijom su, nad šancem, u nizu, izlagane glave uglednih Srba, nabijene na kočeve i zagledane u nejasna
Istorija, međutim, beleži da je Vasa Čarapić, od početka ustanka, išao iz bitke u bitku. Ostala je zapisana, najviše kao ohrabrenje ustanicima, njegova pobeda nad dvama Alijama
Živeo je dugo, iz ruke kneza Mihaila je primio, o proslavi šezdesete godišnjice Prvog srpskog ustanka, Takovski orden, ali najteže u njegovom životu nisu bili okršaji sa Turcima, kojih je imao bezbroj, nego razgovori sa
Išao je iz bitke u bitku, iz godine u godinu. Video je kako velike pobede pripremaju veliki poraz: snaga Prvog ustanka mrvila se na njegove oči. Propao je Prvi, počeo Drugi ustanak: nestao je Karađorđe, nastao je Miloš.
Uostalom, zar nije, u poslednjim godinama Prvog ustanka, izdaja svake vrste, među Srbima, postala nešto svakidašnje? U svoju ulicu Uzun ne dolazi svakog dana: HH vek mu je
gde su se sastali, Stojan je gledao u Miloša, koji se takođe bio izmenio: to nije bio onaj mladi vojvoda iz Prvog ustanka, ne mnogo značajan, ni onaj očajnik koji ga je razumno napustio na Ravnju.
Dugo ga je čekao. Bio je početak osme godine XIX veka one koja će ostati kao najbolja među godinama ustanka, jakuarski sneg je zasipao Srbiju, koja je, u gustim belinama, izgledala kao da Turaka više nema i neće ih ni biti,
jednom, ne mora da se bavi vojevanjem no može da se bavi, kako je to posle rekao u svojoj Povestnici jedan od svedoka ustanka, Anta Protić, narodnim vnutrenim delima i narodnim prosveščenijem. — Pa daj, Jovane, daj odmah!
godine, kada se Miloš Obrenović, jedva, izbavio iz Beograda i došao na dogovor o početku novog ustanka u Vraćevšnicu, tamo već čekao Jovan Dobrača, sa tri stotine svojih Gružana.
Ranković, Svetolik P. - GORSKI CAR
To je strašilo dobro poznao i razumeo: da mu ono sprema smrt, neizbežnu strašnu smrt, bez ustanka, bez prebola... I ako sad on uspe da uništi to strašilo, onda...
Pupin, Mihajlo - Sa pašnjaka do naučenjaka
U istoj dobi, na istaknutom mestu visila je, sama za sebe, slika Karađorđa, vođe srpskog ustanka. Posle 1869. godine nije bilo više slike austrijskog cara!
nego dopusti znatno nadmoćnijim turskim snagama da probiju istočnu granicu Srbije, koju je on branio u vreme srpskog ustanka.
Todorović, Pera - DNEVNIK JEDNOG DOBROVOLJCA
— »To su naši odnošaji sa stranim državama. Što ,se tiče pripreme ustanka u Bugarskoj i St. Srbiji, moja vam je vlada govorila da je »sve spremljeno i gotovo.
Ivić, Pavle (sa grupom autora) - Kratka istorija srpske književnosti
i borbeni samouk, seljački sin Vuk Karadžić, koji je prešao u Austriju kao izbeglica iz Srbije posle sloma Prvog srpskog ustanka. On je u sebi nosio neugasli duh tog ustanka zajedno s bogatom folklornom tradicijom srpskog seljaštva.
On je u sebi nosio neugasli duh tog ustanka zajedno s bogatom folklornom tradicijom srpskog seljaštva. Za Karadžićev dalji životni put odlučan je bio susret s
Pesme su, takođe, povezane u jednu celinu, ali je, uz potpuno samožrtvovanje junaka, epika ustanka epopeja optimizma, s vizijom o konačnom oslobođenju srpskih zemalja.
U njoj je data čitava koncepcija ustanka, neumoljivo realna, sa svojim surovim ali i svetlim slikama. Dosegnuvši ono što je za epsku poeziju najteže, Višnjić je
I ostale pesme koje s ovim svojevrsnim epom čine celinu oblikuju hroniku ustanka. One verno beleže topografiju bojeva i njihov tok, predstavljaju pomenik srpskim ratnicima, ali daju i njihove ubedljive
Patrijarhalna i građanska kultura U prvoj polovini 19. v. proširuje se kulturno područje. Posle dva oslobodilačka ustanka (1804, 1815) u književnost ulazi Srbija, potom Crna Gora, delimično slobodna još od kraja 17. v.
Kada se, posle sloma Prvog srpskog ustanka (1804), čiji je učesnik bio u 26. godini života, našao u Beču, on nije, po vlastitom priznanju, ni pomišljao na književni
Kao istoričar opisao je sve važnije događaje i ličnosti Prvog i Drugog srpskog ustanka, objavio na nemačkom knjigu o Crnoj Gori, sarađivao s nemačkim istoričarem Leopoldom Rankeom u radu na delu Die
To je najlepša knjiga uspomena koja je ikad napisana na srpskom. Iz ustanka je izišao i Sima Milutinović Sarajlija (1791-1847) jedan od vodećih pesnika tog doba.
Čajkanović, Veselin - REČNIK SRPSKIH NARODNIH VEROVANJA O BILJKAMA
žrtve, i kao takvu treba (u svakom slučaju bar po formi) smatrati jedan postupak poznatog srpskog junaka iz prvog ustanka, Vase Čarapića: kad je on, hajdukujući, video u proleće na Avali prvi g.
Nušić, Branislav - AUTOBIOGRAFIJA
kao i o pobedama ostalih Nemanjića, on bi se tako busao u grudi kao da nas je izazivao na megdan, a kada bi se dočepao ustanka i njegovih junaka, Sinđelića, Rajića, Zeke i Konde, onda bi toliko lupao pesnicama o sto da bi se turska vojska, kada
Đurić, Vojislav - ANTOLOGIJA NARODNIH JUNAČKIH PESAMA
Pokušaj dahija za izmirenje morao je propasti. Ubrzo je za vođu ustanka izabran Karađorđe, koji — kako je Vuk rekao — „počevši odmah gospodarski suditi i zalovijedati, i umjesto prijetnje iz
Preuveličana je i istorijska uloga ličnosti iz ustanka od 1804. A u čitavoj našoj poeziji — od najstarijih do najmađih pesama — nema ličnosti od koje bi zavisili događaji i
bi da se veže za svaki kraj i za svako vreme otkako je oteta lepa Helena pa sve do XIX veka, kad su u Srbiji, usred ustanka, morale biti zabranjivane otmice žena, ali oblik u kojem imamo ovu pesmu i koji je čvrsto vezan za Marka Kraljevića
Pocerac Miloš u ovoj pesmi i u p. 9 je Obilić Miloš, „ali to ime nosi i narodni junak iz prvog ustanka Miloš Stojićević“. Vladislav starac je vlaški vojvoda (1360—1373) koji je godine 1369.
bilo je pomračenje meseca (1800, 1801. i 1804. godine). Sve barjaci krvavi idoše, tj. pojavila se kometa (ali posle ustanka, 1806. godine). Grom zagrmi na Svetoga Savu — i to je istinit događaj iz 1801. Uvati se sunce u proljeće, tj.
Jakov (Nenadović), mlađi brat kneza Alekse, jedan je od najuglednijih vojvoda iz vremena prvog ustanka. Godine 1804. pobunio je valjevsku i šabačku nahiju, pobedio Turke kod Svileuve i igrao važnu ulogu u bitkama za Valjevo
Te godine — kaže V. Jovanović „prešao je u Srem, gde se u sirotinji mučio, a posle knez-Miloševa ustanka vratio se u Srbiju, dobio službu u Šapcu, gde je i umro u dubokoj starosti oko 1845. godine“.
86 Luka (Lazarević) rođen je u Svileuvi (u šabačkom okrugu). Pre ustanka bio je sveštenik, a u ustanku vojvoda, zapovednik konjice. „Istakao se naročito u boju na Mišaru 1806. Od 1807.
U mladosti se bavio trgovinom, ali je za prvog ustanka prešao u borce. Izašao je brzo na glas zbog svoje hrabrosti, i odlikovao se u više bojeva, naročito na Mišaru i Salašu.
U početku prvog ustanka bio je prost vojnik. Karađorđe ga je postavio za vojvodu pocerskog 1806, pred bitku na Mišaru. Posle ove bitke Miloš
bel. E, 1 vojno — muž Vračar — u doba I ustanka polje više Beograda, danas deo Beograda vrengija (kula) — kuća načinjena po evropski (na francuski način) vrenđija — v.
zapovednik kod Banjaluke) Toplica Milan — ličnost nepoznata istoriji (prezime po reci Toplici) Topola — u doba I ustanka selo, danas varošica u Šumadiji topuz, topuzina — buzdovan Topčider — danas predgrađe Beograda trebovati — biti
Ćopić, Branko - Orlovi rano lete
Počelo se pričati o pripremi ustanka protiv tuđih osvajača, Nijemaca i Talijana, i protiv njihovih slugu i pomagača, ustaša.
Vješto, kao pravi vojnik, on je prvih dana ustanka rastavio i podmazao Nikolin karabin. Sad već Nikoletina nosi puškomitraljez „zbrojovku“, a Lazar sasvim ozbiljno tvrdi:
Neprijatelj od varoši uporno nastoji da se probije do sela Lipova. Misle da je to središte ustanka u čitavom tome kraju i da se negdje u njemu nalazi štab partizanskog odreda. Iz daljine se čuje potmulo brujanje.