Veselinović, Janko - HAJDUK STANKO
— To ti mogu nasamo kazati. — Onda hodi. I odvojiše se od družine. Nogić mu ispriča tada sve potanko o ustanku u Šumadiji i valjevskoj nahiji; reče mu kako se i prvi ljudi u Mačvi, kao trgovac Čupić iz Noćaja, prota Smiljanić iz Belotića,
Puška je pukla u Šumadiji, upravo prva je pukla u valjevskoj nahiji... Ona je odjeknula i počela pribirati oko sebe čoveka po čoveka.
Cvijić, Jovan - PSIHIČKE OSOBINE JUŽNIH SLOVENA
Iako dinarsko stanovništvo čini većinu u Šumadiji, obrazovala se usled mešanja doseljenika i starog stanovništva nova etnička grupa koja nema čiste dinarske osobine.
S druge strane, u Šumadiji se konstatuju, naročito u toku poslednja dva veka, najveće promene u geografskoj i društvenoj sredini i u zanimanju,
Napred smo pokazali migracione struje koje su stalno priticale prema Šumadiji, kao i njihove uzroke. Do 1842. god. novi su doseljenici mogli iskrčiti šume i iskrčena zemlja pripadala im je bez
Srbi iz drugih krajeva su još u početku Ustanka u Šumadiji osetili njen izuzetan značaj i shvatili da će oni postati zemlja nacionalne misije.
Ova duhovna čvrstina objašnjava se žarkim rodoljubljem Šumadinaca. U Šumadiji je zgusnuta snaga srpskih zemalja, kako dinarskih tako i kosovsko-vardarskih.
— To su iste sposobnosti koje sam obeležio kao karakteristične za dinarski Tip uopšte. Ali u Šumadiji sam imao najviše prilike da se divim seljacima široke i objektivne inteligencije, koji posmatraju stvari i događaje i
— Naročite psihičke osobine. — Dva fizička i psihička tipa kod Hercegovaca. U Šumadiji i u donjoj Bosni Erama nazivaju stanovnike najviših dinarskih oblasti.
Najbliži sused je skoro uvek na drugom vrhu. Ova osamljenost, još potpunija zimi (a zima je ovde duža nego u Šumadiji) i za vreme nepogoda, utiče na razvitak individualističkih osećanja, na obrazovanje jakih individualiteta, na način
Oni su vrlo plodni. Ali to nije jedini uzrok migracionim strujama, koje polaze iz Starog Vlaha prema Šumadiji. Ove visoke površi, bogate ispašama, etape su za mnogobrojne iseljenike iz crnogorskih Brda, koji posle dužeg ili
O grupi Srba muslimana govorićemo u narednoj glavi. Na tipove staroga stanovništva ovde se češće nailazi nego u Šumadiji, ali manje nego kod erskog varijeteta. Vrlo su mnogobrojni doseljenici, naročito oni iz prvih vekova turske uprave.
Kad su se Srbi u Šumadiji 1804. god. digli na ustanak protiv sultana na njih su se s najvećim besom okomili bosanske age i begovi.
U svakom slučaju ovo je stanovništvo, onako kao i ono u Šumadiji, Hercegovini i Crnoj Gori, jedna od najsnažnijih i najaktivnijih grupa među zapadnim Južnim Slovenima.
Trebješanin, Žarko - PREDSTAVA O DETETU U SRPSKOJ KULTURI
U Šumadiji, kada dođu povojničarke, porodilja zagrize pogaču od prve povojničarke, a onda taj zalogaj izvadi iz usta i ostavi ga.
Isti smisao ima i, u Šumadiji zabeležen, običaj magijskog razbijanja sudova (negde s vodom) na svadbi.⁶ Kada mlada stupi u novi dom, običaj je da
¹⁴ U Šumadiji nevesta, kad ode u prvu posetu roditeljskoj kući, treba da sedne kod ognjišta na vreću, pa će, kažu, lako rađati — „kao
U Podrinju, Šumadiji, Homolju, Crnoj Gori, Hercegovini, Vranju, đevđelijskoj kazi, Skopskoj Crnoj Gori, na Kosovu itd. veruje se da ne valja
(5) Odbijanje zlog pogleda i uroka nečistoćom. U Šumadiji, Bosni, na Kosovu i mnogim drugim krajevima, kada se malo dete iznosi iz kuće i nosi na sabor ili vašar, ono se
⁷ Ponegde, u Šumadiji, posle prve igre u kolu, mladić je sticao priznanje da je punoletan, odnosno zreo za ženidbu. Kad jednom povede kolo,
One su se nekada raspoznavale i po tome što su nosile na glavi kapu ili fes. Kada u Šumadiji devojčica opaše stražnju kecelju, to onda znači: „devojka sam za udaju“.
U Šumadiji, recimo, on „retko kad (ili nikad) ljubi svoju decu. S puta im ništa ne donosi, te ona ne znaju ni za kakvu milost njegov
Tako, recimo, Jeremija Popović kaže da majka u Šumadiji „kod dece i nehotice razvija raspuštenost. Još dok je dete u kolevci, može mu se svakog časa narušiti mir, te ono
U Šumadiji veruju da Bog daje kišu „dece radi“.² Da je dete ritualno „čisto“ i srećno svedoči i običaj da se za Božić, kao položaj
29. ⁷⁰ Pavlović, J., Život i običaji narodni u Kragujevačkoj Jasenici u Šumadiji, SEZ, 22, Beograd 1921, s. 130. ⁷¹ Miodragović, J., isto, s. 37; Grbić, S. M., isto, s. 102. ⁷² Miodragović, J.
252; up. Pavlović, J. M., Život i običaji narodni u Kragujevačkoj Jasenici u Šumadiji, SEZ, knj. XXII, SKA, Beograd 1921, s. 197. ⁷ Miodragović, J., Narodna pedagogija u Srba, Beograd 1914, s. 21.
Matavulj, Simo - USKOK
Pop preuze: — Dokle smo se mi bili s Francuzom, naša su se braća u Šumadiji otimala od Turaka i ne mogosmo im pomoći. Hodio je k njima serdar Plamenac i uzalud donosio pisma od njih.
Danojlić, Milovan - NAIVNA PESMA
I u Šumadiji se neko dosetio da zečju ljupkost iskoristi u komercijalne svrhe; i pored privlačnog naziva, ja na taj list nisam obraća
Skerlić, Jovan - ISTORIJA NOVE SRPSKE KNJIŽEVNOSTI
klasičnim uzorima, da joj dadu »Solone, Likurge, Demostene, Aristotele, Strabone, Omire, Virgilije i proče«, da u Šumadiji, gde se samo za gusle znalo, dižu »oltare muzama«. U »nastavleniju« od 1845.
On je gledao svojim očima, u rođenoj porodici, zlo hajdučije koja je besnela u Šumadiji krajem osamdesetih godina, i ceo jedan njegov roman, Gorski car, opisuje tu opaku bolest srbijanskog sela u skoroj
Ranković, Svetolik P. - GORSKI CAR
što pomenusmo, bio glavni organizator i upravnik svih hajdučkih družina, koje se, u dugom nizu godina, smenjivahu po Šumadiji. Iznajpre mu je to bio posao od nevolje, jer nemađaše volje za rad, a ne beše druga načina da se iskobelja iz sirotinje.
objašnjavati publici značaj svakoga imena, te je time kako on govoraše, »rasprostirao naučne filosofske ideje u pitomoj Šumadiji«. — Je li to onaj, što veli da čovek ima rep? Ho-ho-ho... — produži pisar.
Todorović, Pera - DNEVNIK JEDNOG DOBROVOLJCA
— I ako je. Šta mi ga tu žališ? Raznose i moje kod kuće. Bajagi ti je tamo nama u Šumadiji bolje. — Mope, bar tamo kod nas nema vojske. — Nema vojske ali ima svetine.
Čajkanović, Veselin - REČNIK SRPSKIH NARODNIH VEROVANJA O BILJKAMA
On se ponekad naziva svetim drvetom (v. primer u GZM, b, 372). Cigani u Šumadiji pričešćuju se na Đurđevdan g. listom (ŽSS, 103). postoji i zakletva: »gloga mi« (Vuk, Posl.
U Belosavcima (u Šumadiji) k. se na Božić ujutru baca u vodu, ostavlja živini u koturu od konopca u kome je donesena slama (pri tome se živina ne
Đurić, Vojislav - ANTOLOGIJA NARODNIH JUNAČKIH PESAMA
Milan — ličnost nepoznata istoriji (prezime po reci Toplici) Topola — u doba I ustanka selo, danas varošica u Šumadiji topuz, topuzina — buzdovan Topčider — danas predgrađe Beograda trebovati — biti potreban: Ne bi vama konji trebovali