Skerlić, Jovan - ISTORIJA NOVE SRPSKE KNJIŽEVNOSTI
malena Crna Gora borila se bez prestanka sa Turcima za svoj opstanak; u Bosni i Hercegovini nije bilo ni traga od duhovnoga života, a Stara Srbija porobljena, popaljena i opustela, posle dve velike seobe, bila je u očajnom stanju.
Ono što je bilo duhovnoga života u srpskom narodu to je bilo kod ono nekoliko stotina hiljada begunaca koji su se nastanili u pustim ravnicama
Jovan Rajić okrivljuje za to srpske kaluđere: »Ovi zavistnici bili su pridvorni patrijarški duhovnoga čina, savršeni godinama ljudi, ali preke neznalice, jedva su umeli i čitati.
društvu vodila između crkvenoga i svetovnoga elementa, teokratije i građanstva, i počinje popularisati kod Srba ideje duhovnoga oslobođenja, verske snošljivosti, crkvenih reforama, modernog kritičnog duha i naučnoga obrazovanja.
narodna poezija jedno a umetnička drugo, da obe postaju i žive u naročitim socijalnim uslovima i na raznim stupnjevima duhovnoga razvitka, i da umetnička poezija treba da traži oslonca ne u narodnom guslaru i pevaču u kolu no u razvijenim stranim
I zato je toliko mnogo pažnje poklanjao svima manifestacijama duhovnoga života, pa i književnosti. Književnošću se bavio samo malo i uzgred u početku svoga rada, napisavši dva manja književna
Petković, Novica - SLOVENSKE PČELE U GRAČANICI
prožima i samim tim se pred nama ocrtavaju inače teško razaznatljive granice našega sopstvenog, slikovito rečeno, duhovnoga profila.
kao njenoga jedinoga pravog i prastaroga jezika, jezika na kome je ona nekad govorila o bitnim stvarima kulture i duhovnoga opstanka, to objašnjavanje kao otkrivanje daje Mišićevim esejima zanos koji se graniči sa profetskim izricanjem.
Stefanović Venclović, Gavril - CRNI BIVO U SRCU
Ko god pije od ove božastavne vode, duhovnoga poučavanja, nikad više neće ožedniti... Voda je ovo slatka i živa istočna, svakad ječi i hukti s brzinom prisporito