Cvijić, Jovan - PSIHIČKE OSOBINE JUŽNIH SLOVENA
Migracije i njihove posledice bile su glavni povod zajedničkih književnih, nacionalnih i političkih manifestacija koje su se docnije javljale.
Trebješanin, Žarko - PREDSTAVA O DETETU U SRPSKOJ KULTURI
³ Daničić, Đ., Rječnik iz književnih starina srpskih, 2, Vuk Karadžić, Beograd 1975, s. 327—328. ⁴ Karadžić, V. S., Srpski rječnik (1852), I, Prosveta,
, „Slika deteta i razvoja ličnosti u srpѕkіm narodnim poslovicama“, Savremenik, 7—8, 1986, s. 102—117. ²⁰ Up. Rečnik književnih termina, Nolit, Beograd 1986, s.
, „Retorika mržnje“, Raskovnik, 49, jesen 1987; Krnjević, Hatidža, „Kletva“, u: Rečnik književnih termina, Nolit, Beograd 1986; Peković, Slobodanka, „O kletvi“, Raskovnik, leto 1970; Đorđević, T. R.
²⁵ Up. Đapović, Lasta, Zakletva na tlu SFR Jugoslavije, SANU, Beograd 1974; Rečnik književnih termina, Nolit, Beograd 1986. ²⁶ Karadžić, V. S., Život i običaji naroda srpskoga, Prosveta—Nolit, Beograd 1987, s.
Grujić, R. i V. Čajkanović, „Slava“, u: O krsnom imenu (Zbornik), Prosveta, Beograd 1985. Dančić, Đ., Rječnik iz književnih starina srpskih, Vuk Karadžić, Beograd 1975. Dvorniković, V.
Rečnik srpskohrvatskoga književnog jezika, 1—6, Matica srpska, Novi Sad 1976. Rečnik književnih termina, Nolit—Institut za književnost, Beograd 1986.
Danojlić, Milovan - NAIVNA PESMA
raspravama o dečjoj književnosti, onima koje su dostupne našem čitaocu, najčešće se prikazuju vidovi upotrebe ove vrste književnih dela. O samoj pojavi, o njenim unutrašnjim zakonitostima i uslovnostima, malo se i nerado govori.
Pretežan deo književnih dela „namenjenih deci” umetnički je savršeno bezvredan, i spada u primenjenu književnost najgore vrste, ili u nezanimljivo
Zbog toga bi na tzv. dečju književnost trebalo primenjivati stara, proverena, svevažeća merila ocenjivanja književnih tekstova, ne priznavajući joj nikakve olakšavajuće okolnosti.
Vredne dečje knjige nastaju pri povremenim izletima iz kruga vladajućih književnih normi u jedno područje gde su stege labavije, opšta klima prijatnija i neobaveznija.
Socijalna situacija postavljena je kao široki okvir zbivanja. Iz tog nam je vremena ostalo premalo valjanih književnih zapisa u kojima se oboljenje društva tako jasno odražava.
Od četrdeset odabranih književnih sastava, polovina izgleda otprilike ovako. Ruku na srce, dobro ste se vi, deco, snašli u toj problematici, sve tu
Skerlić, Jovan - ISTORIJA NOVE SRPSKE KNJIŽEVNOSTI
Iz toga razloga obraćena je naročita pažnja piscima koji su značajni kao tvorci idejnih i književnih pokreta, kao što su na primer Dositej Obradović i Vuk Karadžić.
Sve to radio je bez ikakvih književnih ambicija, često i ne potpisujući se, više da bi mogao živeti, i svi ti poslovi su bez književne vrednosti.
KNjIŽEVNI RAD. — Zaharija Orfelin je jedan od najranijih književnih pesnika srpskih. 1761. izišla je u Mlecima knjižica Plačъ Serbii, eяže sыnы vъ različnыя gosudarstva razsъяlisя.
Zatim, i da je imao književnih namera teško bi ih ostvarivao, jer u to doba u srpskoj književnosti nije bilo književnih tradicija i uzora, kao ni
Zatim, i da je imao književnih namera teško bi ih ostvarivao, jer u to doba u srpskoj književnosti nije bilo književnih tradicija i uzora, kao ni razvijenog književnog jezika.
više iz osećanja rodoljubive dužnosti, često i zato da bi im imena sa laskavim titulama bila štampana, nego iz ličnih književnih potreba. Od 1820. javljaju se već »knjigoprodavci«, knjižari, i oko 1830. ima ih u Pešti, Novom Sadu, Zemunu i Beogradu.
Očevidno je da on radi bez veće spreme i bez naročitih književnih sposobnosti. Njegovi romani su puni nedoslednosti i protivrečnosti, psihologija je naivna, gotovo detinjasta, tako da se
Epizode možda nemaju velike veze sa glavnom radnjom i ima praznina i preskakanja u istorijskom izlaganju. Ima mnogo književnih i istorijskih reminiscencija, pisano je gdegde u preterano sažetoj, sasvim eliptičnoj formi, tako da su stručni
do 1873. u 8 svezaka (1 sveska lirskih pesama, 2 epskih, 4 drama, 1 pripovedaka). Od važnijih književnih dela jeste ep Kralь Dečanskiй (Budim, 1846, drugo izdanje 1860) i roman Kaluđer (Novi Sad, 1881).
Karađorđeva junaštva i obnavljanja Srbije; zatim dubrovačka pesnička pripovetka Cvijeta (Beč, 1864), najbolji od njegovih književnih poslova, i Poma, cela jedna programna pesma srpskog nacionalizma. Njegove skupljene pesme izišle su 1881. u Pančevu.
Kao pesnik nije se mogao održati, ali je ostao kao urednik popularne Šumadinke, jednog od najranijih i najboljih književnih listova u Srbiji, i kao pisac vedrih i prijatnih putopisa, gde se pokazao dobar stilist i jedan od osnivača današnjeg
U to doba se vrši deoba između publicistike i književnosti, između političkih listova i književnih časopisa i javljaju se prvi pravi književni časopisi srpski. Ne znači to da štampa nije napredovala.
Sremac, Stevan - PROZA
Ne smem ni da ga oslovim onda! Džaba ti, velim, i tih učenih ljudi!« A učinio je sem ovih književnih radova i drugih nekih usluga.
Kapor, Momo - BELEŠKE JEDNE ANE
veka (Tom VI, strana 546): „Početkom sedamdesetih godina prošlog veka zamire uticaj jednog od najznačajnijih književnih centara Srbije, poetične kafane „Tri šešira“. Pojavom kelnera Pere (sigurna sam da se kelner zvao Pera!
Knežević, Milivoje V. - ANTOLOGIJA NARODNIH UMOTVORINA
Poređenja nalazimo i kao uspelu živopisnu sliku i kao zahvalan pesnički začin u svim rodovima književnih ostvarenja, naročito u narodnim pesmama i pričama, a njih ima i u poslovicama i govornim izrazima (kletvama, zakletvama
Ako i odbacimo ono što one znače kao isceliteljsko sredstvo, ostaje njihova vrednost posebnih, i stilskih i književnih tvorevina. Bajaličke „basme“ čuvaju u sebi odjeke molitava paganskih verovanja.
folklorne i arhaične kakvoće, proizašle su iz one iste kovnice u kojoj su se ostvarili obrasci velikih i značajnih književnih tvorevina; preko ovih tvorevina sa oznakama malih i neznatnih ostvarenja išao je put u velika književna dela; upravo te
Otuda između narodnih govornih i književnih tvorevina i tolike međusobne veze i tolike zajedničke crte. Mil. V. Knežević I GOVORNI IZRAZI A) DOSLOVNOG
Petković, Novica - SLOVENSKE PČELE U GRAČANICI
Nesumnjivo, ima književnih tekstova u kojima, na štetu umetničke celine, preteže jedna funkcija. Ali sistematska proučavanja koja uzimaju u obzir
u svim tim kulturama postoji u jeziku i predaji memorisane slične slike koje je Nastasijević razvio pomoću savremenih književnih postupaka.
Sve dok se ne dođe do onoga što svi, iz različitih književnih tradicija, lako prepoznajemo i razumemo jer nam je zajedničko.
takvih manjih pojava iz književnosti i jezika, koju ćemo ovde pokušati nešto bliže da rasvetlimo, nalazimo kod srpskih književnih kritičara i istoričara. Pri tome je nećemo toliko posmatrati s lica koliko s naličja, takoreći – s obrnute strane.
To se jasno oseća počevši od književnih i jezičkih ogleda Ljubomira Nedića, pa tokom celog trajanja moderne i paralelnog izlaženja ključnog časopisa – Srpskog
Ova činjenica, sama po sebi uzeta, ne govori nam mnogo. Ali čim je uključimo u mrežu književnih promena, čim je počnemo pažljivije posmatrati u razvoju modernog srpskog pesništva, odmah počinjemo nazirati polaznu
ogromnom i smišljenom rastrojavanju svih čula“34 , pa do najnovijeg, tada aktuelnog dadaističkog razgrađivanja ne samo književnih konvencija i sintakse nego i same, najobičnije strukture reči.
afazije“ zapravo razmatra ista ona pojava koju nalazimo u manifestima svih ili gotovo svih najvažnijih avangardnih književnih pokreta, od italijanskog i ruskog futurizma, preko nemačkog ekspresionizma, pa do francuskog dadaizma i nadrealizma:
prema tome, neočekivano što je Rastko Petrović izabrao čulnu obmanu da bi pokazao šta je jedan od osnovnih njegovih književnih postupaka, kojim se izobličava i naopačke daje ona „nepodnošljiva realnost“ o kojoj su pesnici često govorili posle
stvaralaštvo okreće prema samoj instituciji književnosti, ka preispitivanju književnoga izražajnog sistema, sistema književnih konvencija po sebi uzetih. Kao što je poznato, nije svuda isti književni pokret preuzeo ulogu avangarde.
postupaka uslovljen kontekstom koji se širi od individualne naklonosti i odluke – preko dinamične hijerarhije književnih konvencija i stilskih opredeljenja – do „duha vremena“ i „bila istorije“.
oblik jezičke građe podrazumeva prihvatanje jedne mogućnosti i odbacivanje drugih koje pruža dati sistem postojećih književnih konvencija. Taj je sistem književnih konvencija hijerarhijski organizovan i korelira sa kulturnim i društvenim.
Petković, Novica - Dva srpska romana (studije o Seobama i Nečistoj krvi)
Avangardno rušenje tradicionalnih književnih oblika, u čemu je Crnjanski jedno vreme imao ulogu predvodnika, moralo je na kraju dovesti do slabljenja žanrovskih
Jer je ovo drugo građa iz koje je stvoreno ono prvo; drugo je pomoću književnih pogodbi modelovano u prvome. Ukratko, stvorena je književna varoš, utopijska koliko i stvarna; svojim se granicama,
Ovaj, ako se tako sme reći, znatno prošireni ali i kontrolisani sintaksički elasticitet zapravo je osnovica za pisanje književnih tekstova sa kultivisanim, skladnim, uravnoteženim kompozicionim celinama.
Vojislava Ilića sa sledbenicima). Zanimljivo je da smenjivanje književnih pravaca ili stilskih formacija može pokatkad dovesti i do toga da se kao književna vrednost ustoliči njena dojučerašnja
U suštini je to jedan od najstarijih književnih postupaka: misli se da je A, a nije A, nego je B, pri čemu se između A i B obavlja književno preslikavanje (prenošenje).
Štaviše, među ranijim srpskim prozaistima niko nije koliko Stanković - i retko je ko posle njega - ponašanje književnih likova, njihovu psihologiju, povezao sa tolikom množinom tako tananih kulturnih konvencija.
No, za nas je trenutno zanimljiva jedna posebna grupa ograničenja, ona koja postoje kod dve osnovne vrste književnih tekstova: tekst u stihu (poezija) i tekst u prozi (narativni tekst) svaki za se daje prednost jednim mogućnostima
Njegova prva zbirka pesama, Lirika Itake (1919), sva je okrenuta ka razgrađivanju, osporavanju baštinjenih književnih i kulturnih vrednosti.
životu 20-ih godina, kada se kod nas - pod pritiskom prilično jakog avangardnog pokreta - počeo pomerati ceo sistem književnih pogodbi i unutarnjih podela. A posledice tog pomeranja kod Crnjanskog se dosta lako uočavaju.
Ona je , naime, u izvesnoj meri i proizvod posebnih književnih okolnosti, širih pomeranja u avangardnoj književnosti na početku veka, a u srpskoj 20-ih godina.
čisto književne podsticaje za sintaksička pomeranja, niti u posledice koje ova pomeranja imaju na planu književnog opisa i književnih vrednosti.
pojavu najlakše možemo pratiti u vođenju radnje (razvijanju sižea), u uspostavljanju i svrsishodnom menjanju odnosa između književnih figura koje zovemo likovima. Kod Crnjanskog se bar nešto od toga sasvim jasno potvrđuje.
Leskovac, Mladen - STARIJA SRPSKA POEZIJA
naročito str. 253—8, zabeležio je nekolike tragove veoma ubedljivih književnih uticaja koje je Plač vršio i kod Srba i kod Hrvata.
lep primer kako, skoro spontano, nastaju nove pesme po staroj melodiji izneo je fra Grga Martić, na osnovu svojih književnih iskustava, u Zapamćenjima, Zagreb 1906, 75—6).
Ivić, Pavle (sa grupom autora) - Kratka istorija srpske književnosti
Staroslovenski jezik tvorevina solunske braće, ušao je tako u porodicu velikih sakralnih i književnih jezika hrišćanske Evrope, naporedo sa grčkim i latinskim.
i narodni jezik ajednički crkveni jezik i zajednička azbuka u Bugara, Srba i Rusa omogućili su lako prelaženje književnih i učenih dela iz jedne sredine u drugu, tako da se u znatnoj meri može govoriti o zajedničkoj književnosti.
Od normalnih književnih jezika on se razlikovao time što je bio haotičan. Umesto gramatičkih pravila carovala je proizvoljnost; subjektivnom
Pisana srpska književnost u srednjem veku predstavlja poseban književni sistem, i što se tiče tipologije, i poetike, i književnih žanrova, taj sistem je nastavak i dalje razvijanje staroslovenskog nasleđa, stvorenog za novohristijanizovane Slovene na
Ovim sistemom književnih žanrova nisu se mogla izraziti individualna ljudska osećanja i svetovne teme, te su žanrovi usmene poezije, epske i
je svojim junacima posvetio brojna dela crkvene poezije i jednu retoričku pohvalu, poštujući kanonski model obrednih književnih vrsta. Kraj 13.
godine ocenila je pojavu zbirki srpske narodne poezije kao "jedan od najznačajnijih književnih događaja modernog vremena". Na osnovu njenih prevoda nastaju prevodi na druge jezike.
U predgovoru zbirci pripovedaka iz 1821. godine, koja je izašla u Beču, u podlisku prvih srpskih književnih novina, proširiće svoja razmišljanja: "Pjesme, zagonetke i pripovijesti (poslovice) to je gotovo narodno knjižestvo kome
dotadašnje istoriografske literature, prožeta rodoljubivim osećanjima i prosvetiteljskim idejama, značajna i kao riznica književnih motiva iz nacionalne prošlosti. Orfelin se više rukovodio suvremenim potrebama naroda.
Razdoblje započeto tim delima donosi punu pobedu romantizma kao stilskog pravca. Dok je prethodno bio samo jedna od književnih struja s dosta primesa klasicizma, počevši od B.
Srpski realizam obuhvata široku i raznovrsnu panoramu književnih pojava u velikom vremenskom rasponu. Najraniji pisci te orijentacije pojavili su se još 60-ih godina, u jeku
Pisci, mahom mladi, nisu dolazili samo iz različitih domaćih književnih sredina: mnogi od njih doneli su iskustva stečena u raznim evropskim metropolama gde su kraće ili duže boravili.
Ćipiko, Ivo - Pauci
prilike, razočaravao se sve to više, a željan da nađe oduške svojim mislima, silno se udubi u čitanje svakovrsnih književnih djela. Nije se mogao nikako da snađe u protivrječju raznih životnih problema.
Opačić, Zorana - ANTOLOGIJA SRPSKE POEZIJE ZA DECU PREDZMAJEVSKOG PERIODA
veku postaju presudni za osamostaljivanje književnosti za decu u Evropi. U ovom periodu počinje se sa prilagođavanjem književnih dela za potrebe školske lektire, izdaju se prvi listovi i časopisi, namenjeni pre svega nastavnicima, a zatim i
Ognjanovića, „koji su posvetili pažnju modernizaciji osnovnih škola i korišćenju književnih tekstova u vaspitavanju dece“) prevodi i izdaje Poučitelni magazin za decu I–IV (1787–1800) kojim započinje dečja štampa
Izrasla iz prevoda i prerada književnih tekstova u 18. veku, najavljena u pesmama Zaharija Orfelina i, zatim, Luke Milovanova početkom 19.
Đurić, Vojislav - ANTOLOGIJA NARODNIH JUNAČKIH PESAMA
savremeno ili bar skoro savremeno1 događajima i junacima koji su poslužili kao materijal i prototip njihovih sižea i književnih(!)2 likova“.